Radiowo: społeczność lokalna w obliczu kryzysu ekologicznego

dr Hubert Wierciński

Proponowany cykl laboratorium etnograficznego to przede wszystkim interdyscyplinarna koncepcja badań nad jednym z ważniejszych problemów, z jakim borykają się mieszkańcy północno-zachodniej Warszawy. Źródłem tego problemu jest pobliskie wysypisko śmieci i kompostownia, które w znaczący sposób obniżają jakość życia w tym regionie. Społeczność lokalna nie pozostaje jednak bierna – zawiązana inicjatywa Stowarzyszenie Czyste Radiowo od miesięcy zabiega o poprawę jakości życia mieszkańców. Mieszkańcy Radiowa i okolic wydają się być zdeterminowani w walce o czyste powietrze i poprawę komfortu życia. Uważają, że pobliskie wysypisko i kompostownia są źródłem nie tylko problemów ekologicznych, ale także medycznych – smród i odpady mają pogarszać stan zdrowia dzieci i osób starszych lub cierpiących z powodu innych schorzeń.

Celem laboratorium jest więc zbadanie postaw, poglądów, praktyk i narracji społeczności lokalnej i organizacji reprezentujących jej interesy. Laboratorium ma charakter interdyscyplinarny: łączy ze sobą elementy antropologii środowiska, antropologii medycznej, antropologii katastrof i antropologii miasta. Słuchacze zapoznają się najnowszą literaturą i wynikami podobnych badań, a także w znaczący sposób poszerzą wiedzę z zakresu szeroko rozumianej antropologii. Jednym z celów zajęć jest także wypracowanie podstaw etnograficznego warsztatu badawczego wśród uczestników zajęć.

Opis zajęć - USOS

Infrastruktura miejska Warszawy: obrazy, materialności, przestrzenie

mgr Weronika Izabela Plińska (wplinska@wp.pl)

Rondo Placu Zbawiciela w Warszawie to ten typ miejskiej infrastruktury, który umożliwia antropologiczne badanie swoistego „eksperymentu naturalnego”. Dzieje się tak za sprawą umieszczenia w centrum Placu rzeźby „Tęcza” Julity Wójcik. Produkcja przestrzeni (Lefebvre 1991) odbywa się tu, w głównej mierze, poprzez „inicjatywy”, „ingerencje” i „intruzje”, podejmowane tak przez zorganizowane, jak i przez efemeryczne „zbiorowości” aktorów społecznych, działających „w bezpośrednim sąsiedztwie” obiektu artystycznego (Gell 1998). Będąc pod stałym nadzorem kamer monitoringu miejskiego, kamer przemysłowych, kamer telewizyjnych i kamer zainstalowanych w telefonach komórkowych, Plac jest miejscem transmisji nieustannego „spektaklu” (Debord 2006). Skłania do zwrócenia uwagi właśnie na złożoną, wielopłaszczyznową infrastrukturę, która projektuje wspomniane interakcje. Zbliża to do rozumienia samej tej infrastruktury jako mediatora, którego sprawczość polega nie tylko na dostarczaniu surowców, ale też na utrwalaniu i potwierdzaniu istniejących hierarchii między ludźmi (Latour 2010).

Dodatkowo, przestrzeń wokół Placu możliwa jest do rozpoznania jako przestrzeń „ikonostarcia” (Latour 2010). Widziana z perspektyw podmiotu badającego, utkana jest ona bowiem z niepokoju i wątpliwości – nie sposób jest rozstrzygnąć, bez wnikliwych dociekań, czy mamy do czynienia z aktami kreacji, czy destrukcji, niszczenia, czy przebudowy. Rozpoznanie takie może wstępnie opisywać także przestrzeń Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, jako materializacji utopijnej wizji społeczeństwa po rewolucji – projektującej nie tylko pożądany kształt stosunków społecznych, ale także możliwą przyszłość (por. Buchli 1999, Jameson 2005). W przestrzeni „niepokoju i wątpliwości”, tym bardziej ważne jest to, co dla poszczególnych aktorów społecznych staje się wyznacznikiem „infrastruktury ich doświadczenia” (Dourish and Bell 2007), a więc to, co nadaje rytm ich codzienności: linie tramwajowe, linie autobusowe, linia metra, ścieżki rowerowe, a także oświetlenie.

Laboratorium etnograficzne badające infrastrukturę miejską na przykładzie Warszawy, może stać się przyczynkiem do podjęcia wielu tematów badawczych, przynależnych do różnych subdyscyplin. Kształt ostatecznej wersji syllabusa zajęć i szczegółowej listy lektur będą więc zależne od zainteresowań uczestników zajęć.

Opis zajęć - USOS

Etnografie polityki i pamięci. Krajobraz społeczny pogranicza polsko-białoruskiego w kontekście transformacji ustrojowej i koncepcji postsocjalizmu

dr Jonna Mroczkowska

Projekt laboratorium zakłada analizę społecznych skutków transformacji ustrojowej tj. praktyk i strategii radzenia sobie ze zmianą, sposobów pamiętania PRL oraz rozumienia polityki i państwa. Badania prowadzone będą w Sokółce i okolicznych wsiach położonych na wschód od miasteczka. Tak określony teren oferuje szereg pytań badawczych związanych m.in. z pogranicznym charakterem miejsca, kontaktami z Białorusią; historią rozwoju przemysłu wczasach PRL i wielokulturowością.

Projekt ma charakter monograficzny, choć jego założeniem jest możliwość wysunięcia szerszych wniosków na temat funkcjonowania społeczności lokalnych pasa przygranicznego na wschodzie Polski.

Celem laboratorium jest praktyczne zastosowanie zachodnich koncepcji postsocjalizmu oraz próba rozwinięcia polskiego głosu w dyskusji nad postsocjalizmem.

Zajęcia wzbogacone będą tekstami dotyczącymi polskiego kontekstu, tekstami dotyczącymi najistotniejszych problemów metodycznych i metodologicznych oraz archiwalnymi materiałami z badań etnograficznych.

Studenci w trakcie trwania kursu pracować będą nad projektem własnego kwestionariusza, następnie uczestniczyć będą wyjazdowych badaniach etnograficznych na Podlasiu. Na podstawie zebranych materiałów powstaną prace laboratoryjne. Dwuletni kurs zakładać będzie pogłębioną pracę nad warsztatem pisarskim i umiejętnością konstruowania tekstu naukowego.

Opis zajęć - USOS

Cuda, praktyki pątnicze i ucieleśniona religijność społeczności katolickich na Rzeszowszczyźnie

dr Magdalena Lubańska

Celem badań jest eksploracja, rozpoznanie i opis współczesnej religijności katolickiej w regionie południowo-wschodniej Polski. Badania terenowe prowadzone będą w okolicach Krosna (dwa wyjazdy terenowe) i Leżajska (dwa wyjazdy terenowe). Ich przedmiotem będzie przede wszystkim zmysłowy i materialny wymiar życia religijnego (kult przedmiotów religijnych, kwestia ich sprawczości, rola ciała i zmysłów w socjalizacji i ekspresji religijnej, szlaki pielgrzymkowe, kalwarie, „dróżki Matki Bożej” jako sposób doświadczania sacrum, wiara w wydarzenia cudowne i jej świadectwa). Problematyka ta będzie rozpatrywana w odniesieniu do kontekstu społecznego i historycznego. A tematy po pierwszym wyjeździe terenowym będą ewoluować w rozmaitych kierunkach, gdyż ostatecznie to sam teren „podpowie” nam, jakie pytania badawcze warto postawić. Zależy mi na tym, żeby projektowane prace laboratoryjne stanowiły próbę udzielenia odpowiedzi na problemowo ujęte pytanie natury antropologicznej, które studenci sformułują najpóźniej przed odbyciem dwóch ostatnich praktyk terenowych.

Podejście badawcze inspirowane będzie teorią, umożliwiającą wykroczenie poza obarczony wiktoriańską spuścizną intelektualną naszej dyscypliny nawyk analizowania ich przez szereg binarnych opozycji jak ciało/umysł, wiara/praktyka, religia/magia. Dlatego podejście teoretyczne realizowane w ramach laboratorium inspirowane będzie przede wszystkim podejściem fenomenologicznym, a dokładniej koncepcją ucieleśnienia w ujęciu Thomasa Csordasa. Z nowszych ujęć studenci zapoznają się też z antropologia performance’u (E. Schieffelin, R. Schehner), i egzystencjalną (M. Jackson).

Będziemy też korzystać z literatury przedmiotu z zakresu antropologii pielgrzymek, objawień i szeroko rozumianego sensualizmu religijnego; ale też antropologii uprzedzeń (na terenach tych mieszkały bowiem liczne społeczności żydowskie i zrozumienie pewnych aspektów religijnego imaginarium katolików nie będzie możliwe bez przywołania pamięci o mieszkających tam Żydach).

Wyjazdy badawcze dostosowane będą do kalendarza liturgicznego, tak by możliwe było prowadzenie obserwacji uczestniczącej w okresie ważnych uroczystości religijnych, przyciągających licznych pielgrzymów. Interesować nas będzie, w jaki sposób sceneria miejsca, sakralne przedmioty i postawy cielesne wpływają na imaginaria katolików i jak oni sami je wykorzystują do własnych ekspresji religijnych. Krótkie rozmowy przeprowadzone wówczas z pielgrzymami oraz obserwacje będą następnie stanowić jedynie punkt wyjścia do przeprowadzenia po ich zakończeniu pogłębionych wywiadów terenowych.

Opis zajęć - USOS

Huculszczyzna - obszary pamięci

dr Tadeusz Baraniuk

Grupa laboratoryjna będzie częścią szerszego projektu badań terenowych, realizowanego przez badaczy polskich z udziałem badaczy ukraińskich oraz studentów etnologii z Uniwersytetu Przykarpackiego w Iwano-Frankowsku. Centrum prowadzonych badań będzie rejon Werchowyny. Biorąc pod uwagę rozległość Huculszczyzny oraz charakterystyczne dla tego obszary rozproszenie osadnictwa, punkty badawcze zostaną ustalone podczas pierwszego pobytu w terenie. W trakcie badań terenowych planujemy m. in. prowadzenie wywiadów narracyjnych – dźwiękowych zapisów relacji autobiograficznych, opowiadanych historii rodzin i rodów huculskich, historii miejsc znaczących, wokół których ogniskuje się pamięć, takich jak cerkiew, dwór, cmentarz, osobliwości przyrodnicze. Przewidujemy także prowadzenie tematycznych wywiadów kwestionariuszowych, mapowanie lokalnej topografii i mikrotoponimii oraz różnorakich „miejsc pamięci”, które mogą być rozważane jako antropologiczne modele „huculskiego świata”, a także wykorzystanie przechowywanych fotografii, listów oraz pamiątek rodzinnych, publikowanych oraz rękopiśmiennych monografii wsi, pamiętników, kolekcji, kronik bractw cerkiewnych itp.

Opis zajęć - USOS

Antropologia rodziny i dzieciństwa

dr Magdalena Radkowska-Walkowicz

Zagadnienia związane z relacjami pokrewieństwa są w centrum zainteresowania antropologii niemal od jej początków. Tak jak większość współczesnych badaczy będziemy podkreślać kulturowe, a nie biologiczne uwarunkowania ideologii pokrewieństwa i metaforyczność kategorii powszechnie uznawanych za fakty biologiczne (np. kategoria krwi), jednocześnie zauważając rolę genetyki i związanych z nią potocznych definicji genu w dzisiejszych konceptualizacjach rodziny. Będziemy badać różne konstelacje rodzinne, także te wynikające z rozwoju nowych technologii reprodukcyjnych, takich jak zapłodnienie in vitro. Zwrócimy uwagę na takie fenomeny jak: macierzyństwo zastępcze (tzw. surogacja), banki spermy i komórek jajowych, rodzicielstwo par homoseksualnych – zjawiska te niewątpliwie zakwestionowały dotychczasowe spojrzenie na pokrewieństwo, macierzyństwo, ojcostwo i rodzinę w kulturze Zachodu. Niemniej przyjrzymy się także bardziej klasycznym tematom antropologicznym i socjologicznym, takim jak: adopcja, rozwód, małżeństwo, układy genderowe w rodzinie, rozkład obowiązków domowych, relacje między krewnymi i powinowatymi (np. teściową a synową, dziadkami a wnukami), seksualność, macierzyństwo, ojcostwo, partnerstwo, siostrzaństwo, braterstwo, obrzędy i rytuały rodzinne.

Opis zajęć - USOS

Egzotyka w perspektywie globalnego przemysłu kulturowego i różnych form mobilności. Warszawskie znaki Orientu

prof. dr hab. Anna Wieczorkiewicz

Dzisiaj niekoniecznie trzeba jechać do Indii, by zetknąć się z tym, co uważa się za ich klimat. Fascynacja tym subkontynentem znajduje szerokie odzwierciedlenie nie tylko w licznych scenariuszach podróży do Indii, ale i w praktykach konsumpcji. Korzystając z motywów zaczerpniętych z kultury indyjskiej lub jedynie kojarzących się z Indiami, ludzie Zachodu nadają barwę i jakość życiu codziennemu. Zastosowanie znajdują motywy o charakterze zdobniczym, orientalne elementy wystroju wnętrz czy ubiorów, kuchnia indyjska, medycyna ajurwedyjska, joga, praktyki medytacyjne, taniec, muzyka, filmy, religia, filozofia... Indyjskość wpuszczana w obieg globalnego przemysłu kulturowego ulega symbolicznym przekształceniom, wpisuje się w ofertę dostępną w konstruowaniu stylów życia, jest pomocna w układaniu projektów biograficznych. Przy okazji idea podróży do Indii – obecna w kulturze europejskiej od wieków – zmienia się w specyficzny sposób. Można przypuszczać, że zjawisko to stanowi odpowiedź na pewne potrzeby - warto spytać o to, jakie są to potrzeby i dlaczego zaspokaja się je w ten sposób.

Opis zajęć - USOS

Chasydzkie pielgrzymki do Polski. Pamięć, historia i nowe przestrzenie interakcji społecznych

mgr Magdalena Zatorska

Co roku do czternastotysięcznego Leżajska, miejscowości położonej w województwie podkarpackim, zjeżdża kilka tysięcy chasydów z całego świata, którzy odwiedzają grób swojego duchowego przywódcy, cadyka Elimelecha (zm. 1786), by w rocznicę jego śmierci w tym szczególnym miejscu modlić się o zdrowie i powodzenie. Ohel zmarłego w 1814 roku cadyka Dawida Lelowera, znajdujący się w dwutysięcznym Lelowie (województwo śląskie), z tego samego powodu jest celem dorocznych pielgrzymek niemal pół tysiąca Żydów. Jak pod wpływem intensywnego chasydzkiego ruchu pielgrzymkowego zmienia się krajobraz i przestrzeń tych miejscowości? Jaki wpływ pielgrzymki chasydów mają na życie codzienne ich mieszkańców? To podstawowe kwestie, które będziemy badać w ramach laboratorium. Jest ono skierowane do osób zainteresowanych zagadnieniami kontaktów kulturowych, wielokulturowości (w tym krytyczną analizą tej kategorii), polityki kulturalnej i historycznej, a także relacjami polsko-żydowskimi.

Opis zajęć - USOS

Codzienność młodych Gruzinów, Badania w Tbilisi

dr Iwona Kaliszewska

Weekend na facebooku, na demonstracji czy w kawiarni? Jakie formy przybiera zaangażowanie młodych ludzi w sprawy publiczne? Jaki ma to związek z polityką państwa, a jaki z procesami globalizacyjnymi? Jest to dwuletni cykl zajęć łączących zajęcia o charakterze konwersatoryjnym z wyjazdami terenowymi. W ramach laboratorium student ma szanse uczestniczenia w projekcie badawczym na wszystkich etapach jego realizacji, pod opieką prowadzącego daną grupę laboratoryjną.

Opis zajęć - USOS

Lokalne wymiary uczestnictwa w kulturze i animacja kultury. Etnograficzne "badania w działaniu"

dr Tomasz Rakowski,  mgr Maja Dobiasz (majadobiasz@gmail.com)

Celem badań jest uchwycenie samorzutnego, spontanicznego i oddolnego charakteru powstawania treści kultury w społecznościach lokalnych Południowego Mazowsza, w okolicach Szydłowca i Przysuchy (Ostałów, Ostałówek, Sulistrowice, Zaława, Broniów, Cukrówka). Badania będą przede wszystkim prowadzone w środowiskach wiejskich uznawanych w dyskursach publicznych i często przez samych lokalnych aktorów za peryferyjne, należące do obszarów marginalizowanych i pozbawionych dostępu do kultury; są to wsie względnie odizolowane od dużych ośrodków, często dotknięte problemami ekonomiczno-społecznymi takimi jak bezrobocie i wahadłowe migracje zarobkowe. Podstawowym zadaniem warsztatu jest wytworzenie wiedzy o aktywności kulturalnej i społecznej, która przyznaje tym środowiskom obecność własnych, choć często ukrytych kompetencji kulturowych i twórczych oraz unika praktyk nieświadomego narzucania i kształtowania zewnętrznej, dominującej wizji uczestnictwa w kulturze.

Opis zajęć - USOS

Grochów. Antropologia przestrzeni bliskich 

dr Sławomir Sikora, dr Karolina Dudek

 Miasto to palimpsest składający się z heterogenicznych obszarów, które nakładają się na siebie. To przestrzeń, którą tworzą rozległe sieci działań i zaludniają społeczno-techniczne hybrydy. Wytwarzana przez codzienne praktyki stale podlega przekształceniom. Badania współczesnego miasta muszą się wiązać z wielowymiarowy opisem, który uwzględni splot czynników historycznych, kulturowych i instytucjonalnych, działania aktorów ludzkich i pozaludzkich, to, co wizualne, i to, co multisensoryczne. Jak wytwarzane jest współczesne miasto? Punktem wyjścia będzie próba odpowiedzi na pytanie: „Gdzie jest Grochów?”.

Opis zajęć - USOS

Strona www
Facebook  

Inna Warszawa: etnograficzne badania stołecznych cudzoziemców 

mgr Gaweł Walczak (gawelwalczak@gmail.com)

Celem badań jest przeprowadzenie analizy sytuacji społecznej w Warszawie pod kątem występowania różnych grup cudzoziemców oraz prowadzonych wobec nich działań organizacji pozarządowych i instytucji administracji publicznej. Projekt będzie realizowany metodą etnograficznych badań terenowych w Warszawie i okolicach. Jest to dwuletni cykl zajęć łączących zajęcia o charakterze konwersatoryjnym z wyjazdami terenowymi. W ramach laboratorium student ma szanse uczestniczenia w projekcie badawczym na wszystkich etapach jego realizacji, pod opieką prowadzącego daną grupę laboratoryjną.

Opis zajęć - USOS

Etnografia mediów: etnograficzne badanie odbioru przekazu medialnego

dr hab. Anna Malewska-Szałygin, prof. UW

Celem projektowanych badań jest udokumentowanie i zinterpretowanie wpływu przekazu medialnego na wiedzę potoczną ludzi słabo wykształconych, a ściślej użytku, jaki robią mieszkańcy wsi z treści i obrazów produkowanych przez media. Projekt będzie realizowany metodą etnograficznych badań terenowych we wsiach powiatu Nowy Targ.

Opis zajęć - USOS

Kreowanie i kupowanie kultury. Wytwórczość a konsumpcja na wschodnim pograniczu Kurpiowszczyzny

dr Piotr Cichocki

Celem grupy laboratoryjnej jest zbadanie relacji wobec różnego rodzaju dóbr wśród mieszkańców zachodniej części Województwa Podlaskiego ze szczególnym nastawieniem na perspektywę wytwarzania i konsumowania dóbr materialnych i symbolicznych. Grupa zajmie się zmiennymi aspektami społecznego życia przedmiotów i znaczeń kulturowych z nimi związanych. Celem laboratorium będzie przebadanie ludzkiej relacji wobec towarów / dóbr kupowanych i uzyskiwanych na drodze wymiany “z zewnątrz” oraz dóbr i przedmiotów wytwarzanych przez rozmówców. By zbadać aspekt wytwórczości, ze szczególnym naciskiem będziemy zajmować się społecznością rolniczą z okolic Kolna i Nowogrodu w zachodniej części Województwa Podlaskiego.

Opis zajęć - USOS

Kultura religijna wobec zmian społecznych. Studium społeczności lokalnej (Ukraina, Podole)

prof. dr hab. H. Magdalena Zowczak

Konflikty i podziały społeczne, zarówno w Polsce jak i na Ukrainie, znajdują wyraz w różnych formach religijnej bądź parareligijnej ekspresji. Język symboli tradycji chrześcijańskiej, choćby oderwany od religii, pozostaje powszechnym środkiem komunikacji społecznej w Polsce i w niektórych innych krajach Europy Wschodniej, a także jednym z dominujących źródeł moralnego dyskursu. Dlatego celem projektowanych badań będzie antropologiczna interpretacja społecznej roli chrześcijaństwa w życiu wybranych społeczności i ich reprezentantów. Badania obejmą wyznawców katolicyzmu rzymskiego oraz Kościołów prawosławnych w kontakcie z denominacjami protestanckimi i ewentualnymi innymi grupami wyznaniowymi.

Opis zajęć - USOS
strona www

Macedońskie Porecze 80 lat po Józefie Obrębskim

dr B. Karolina Bielenin-Lenczowska

Celem laboratorium jest stworzenie współczesnej monografii regionu Porecze w Macedonii. Temat przewodni stanowią badania Józefa Obrębskiego, prowadzone w latach 30. XX w. w tym regionie, które dotyczyły wielu zagadnień (m.in. magii, etniczności czy pozycji kobiety w społeczności).

Opis zajęć - USOS

Antropologia współczesności czy przeszłości? Warszawskie rekonstrukcje historyczne

dr Kamila Baraniecka-Olszewska

W ramach prowadzonych zajęć zamierzam zwrócić uwagę studentów na wycinek obecności historii we współczesnej kulturze, mianowicie na działalność grup historycznych. Przedmiotem naszych zainteresowań staną się więc nie tylko wszelkie rekonstrukcje bitew , potyczek i innych wydarzeń historycznych (rzeczywistych bądź fikcyjnych), ale też sposób funkcjonowania tych grup, ich stosunek do przeszłości, jak i do teraźniejszości.

Opis zajęć - USOS

Kryzys solidarności? Skutki likwidacji Stoczni Szczecińskiej w perspektywie antropologii społecznej

mgr Agata Ładykowska

Projekt laboratoryjny stanowić będzie studium byłych pracowników Stoczni Szczecińskiej i społecznych skutków likwidacji Stoczni. Temat jest niezwykle istotny dla regionu zachodniopomorskiego.

Opis zajęć - USOS

Nowoczesność i tradycja w kulturze współczesnych mieszkańców Podhala

mgr Maria Małanicz-Przybylska

Celem laboratorium „Nowoczesność i tradycja” będzie zbadanie tych przestrzeni kultury współczesnych mieszkańców Podhala, w których to, co dawne i „tradycyjne”, przeplata się z różnymi aspektami współczesności.

Opis zajęć - USOS

Płeć, seksualność, polityka

mgr Anna Maria Szutowicz

Laboratorium wpisuje się w nurt antropologicznych studiów genderowych, nakierowany na analizę kodów kulturowych pod względem problematyki tożsamości płci. Badania prowadzone będą na wsiach kurpiowskich.

Opis zajęć - USOS

Przyroda w wielkim mieście. Percepcja środowiska przyrodniczego oraz jego ochrony wśród mieszkańców aglomeracji warszawskiej

mgr Jacek Żukowski

W trakcie zajęć laboratoryjnych podejmowany będzie problem relacji człowieka ze środowiskiem przyrodniczym w ramach współczesnej antropologii ekologicznej. Celem wstępnym laboratorium będzie ukazanie lokalnej wiedzy środowiskowej oraz naukowej wiedzy o środowisku jako konkurujących ze sobą konstrukcji społecznych, opartych na różnie zbudowanych narracjach o świecie przyrody.

Opis zajęć - USOS

Kulturowe aspekty konsumpcji i produkcji jedzenia. Etnografia okolic Dąbrowy Białostockiej

mgr Joanna Mroczkowska

Projekt laboratorium zakłada analizę wzorów produkcji i konsumpcji jedzenia celem zbadania strategii i praktyk radzenia sobie ze zmianami społecznymi i ekonomicznymi na poziomie jednostkowym i społeczności lokalnej we wsiach wokół Dąbrowy Białostockiej . Projekt ma więc charakter monograficzny, choć jego założeniem jest możliwość wysunięcia szerszych wniosków na temat funkcjonowania społeczności lokalnych pasa przygranicznego na wschodzie Polski.

Opis zajęć - USOS

Przestrzeń publiczna Warszawy z perspektywy antropologicznej

mgr Maria Dębińska

Celem laboratorium jest zbadanie przestrzeni publicznej Warszawy pod kątem dynamiki zachodzących w niej przemian. Badania będą się skupiać przede wszystkim na tych jej cechach, które są związane ze społecznym zróżnicowaniem, indywidualną i grupową aktywnością użytkowników, mechanizmami segregacji społecznej i wykluczenia. Podczas laboratorium studenci będą próbowali zbadać w jaki sposób postrzegana i używana jest przestrzeń publiczna Warszawy, jakie podziały symboliczne i społeczne w niej funkcjonują, i z jakimi barierami stykają się w niej poszczególne grupy mieszkańców.

Opis zajęć - USOS

Religie i narody ukraińskiego Budziaku. Staroobrzędowcy nad Dunajem

dr Wojciech Lipiński

Ukraiński Budziak, czyli część współczesnego obwodu odeskiego położona między granicą z Mołdawią i Rumunią a wybrzeżem Morza Czarnego, to wielokulturowy region zamieszkały przez przedstawicieli różnych narodów i religii. W jego południowej części położonej nad Dunajem, spotykamy głównie Ukraińców i Rosjan oraz mniej licznych Mołdawian, a także Bułgarów i Gagauzów. Dominującym wyznaniem jest prawosławie, jednak charakterystyczna dla regionu jest także obecność staroobrzędowców oraz przedstawicieli nowych kościołów protestanckich.

Opis zajęć - USOS

Antropologia dzieciństwa

mgr Ewa Maciejewska-Mroczek

Kategorie dziecka i dzieciństwa w obecnie powszechnie rozumianym kształcie stanowią w kulturze zachodniej nowe zjawisko. W stosunkowo krótkim czasie obserwujemy ich wędrówkę z peryferyjnych obszarów życia społecznego do samego jego centrum. Efektem jest niejednoznaczny, paradoksalny status dzieci. Z jednej strony znajdują się one poza "wspólnym światem", tworzonym przez dorosłych. Stanowią grupę marginalizowaną ze względu na swą niepełność, niedoskonałość, nieracjonalność. Są postrzegane jako byty nakierowane na przyszłość, a nie pełnoprawne istoty ludzkie. Z drugiej zaś strony dziecko stanowi we współczesnej kulturze obiekt swoistej obsesji. Staje się najważniejszym projektem do zrealizowania, zadaniem do wykonania. Współczesne dzieciństwo to projekt utopijny: jest wolne od trosk dorosłych, znajduje się poza seksualnością, podziałami społecznymi, jest bliskie naturze. Oparty na takich założeniach mit szczęśliwego dzieciństwa można uznać za jeden z fundamentów współczesnej kultury.

Opis zajęć - USOS

PRL z pamięci. Obraz Polski Ludowej w oczach warszawskiej inteligencji

mgr Róża Rzeplińska

Dominującym wspólnym doświadczeniem większości dorosłych Polaków jest życie w realnym socjalizmie. Dwadzieścia lat po upadku systemu można stawiać pytania o sposób zapamiętania tego czasu. Celem grupy laboratoryjnej PRL z pamięci jest ustalenie w jaki sposób PRL zachowała się w pamięci wykształconych mieszkańców stolicy: jakie są modele tej pamięci, co ją kształtowało, w jaki sposób jest ona wartościowana, gdzie we współczesnych zachowaniach społecznych i kulturze możemy znaleźć ślady socjalistycznego systemu, propagandy, prawa, stosunku do pracy, wartości, obrzędów i stylistyki. Pamięć zamkniętej epoki historycznej i wykształceni mieszkańcy miasta to świetne pola badawcze dla antropologa. Do udziału w grupie laboratoryjnej zapraszam studentów zainteresowanych Polską Ludową, chcących nauczyć się jak prowadzić etnograficzny wywiad oraz podjąć się wyzwania prowadzenia badań wśród wykształconych warszawiaków.

Opis zajęć - USOS

Różne spojrzenia na medycyną, zdrowie i chorobę - współczesne wyzwania antropologii medycznej

mgr Hubert Wierciński

Antropologia medyczna w środowisku akademickim i "praktycznym" (złożonym z antropologów działających poza uniwersytetami) cieszy się dużą popularnością. Od lat 70 XX wieku po dziś dzień w lawinowy sposób przybywa interesujących i inspirujących lektur, prezentujących zarówno problemy metodologiczne, teoretyczne, jak i konkretne rezultaty badań terenowych. Niewątpliwie, wzrost zainteresowania tematami dotyczącymi zdrowia i choroby wiąże się z narastającymi problemami w obrębie służby zdrowia w krajach zachodnich oraz postępującym różnicowaniem się społeczeństw, tak pod względem etnicznym i kulturowym, jak i demograficznym. Swoją popularność antropologia medyczna zawdzięcza między innymi "bliskości" terenów badawczych i "innych" (zdrowie i choroba są przecież częścią życia każdego z nas) oraz możliwości praktycznego wykorzystania zbieranych danych i tworzonych interpretacji.

Opis zajęć - USOS

Etnografia rynku i konsumentów

dr Robert Zydel

W ostatnich latach zarówno w Polsce jak i w wielu innych krajach, etnograficzne techniki i narzędzia badawcze wykorzystywane są w badaniach rynkowych. Powstają wyspecjalizowane podmioty gospodarcze oferujące tego typu usługi badawcze. Okazuje się, że etnografia jako nauka wypracowała metodologie ułatwiające zrozumienie ludzi i mechanizmów ich działania, które sprawdzają się zarówno w badaniu egzotycznych kultur jak i niszowych segmentów konsumentów. Monografię wsi od monografii centrum handlowego może różnić wiele, co nie znaczy, że zastosowane podejście badawcze ma być diametralnie różne.

Opis zajęć - USOS

Etnografia krajobrazu

dr Łukasz Smyrski

W trakcie zajęć laboratoryjnych będziemy traktowali krajobraz jako "żywy" społeczny konstrukt, podlegający dynamicznym zmianom. Pejzaż ukazujący się zewnętrznemu obserwatorowi jako niezmienny i "wieczny", potraktujemy jako "płynny". Płynność zostaje osiągnięta w wyniku dialektyki społecznej praktyki i doświadczenia członków społeczności lokalnej. Jednocześnie będziemy starali się zbudować definicję krajobrazu, który na podstawie wstępnych założeń roboczo definiujemy jako światopogląd, przestrzeń, a także niewidoczną "siłę" wpływającą na ludzką tożsamość. Powiązanie krajobrazu z problematyką społeczności lokalnej pozwoli umieścić przedmiot naszego zainteresowania w szerszym kontekście tematów i problemów naukowych realizowanych w czołowych ośrodkach antropologicznych w Europie.

Miejsce badań: południowe obszary Polski (Podhale, Gorce).

opis zajęć - USOS

Historia mówiona jako 'obiekt' muzealny

mgr Katarzyna Kuzko, mgr Jolanta Wiśniewska

Teren badań: prawobrzeżna Warszawa. Grupa badana: mieszkańcy prawobrzeżnej Warszawy, zwłaszcza "zasiedziali" - zamieszkali tuż po II wojnie światowej i wcześniej. Metody: obserwacja uczestnicząca, pogłębiony wywiad etnograficzny, metoda biograficzna . Słowa kluczowe: historia mówiona, ciągłość historyczna, narracja, przeszłość, pamięć, wiedza historyczna, dziedzictwo

opis zajęć - USOS

Monografia północno-zachodniej Suwalszczyzny

dr Katarzyna Waszczyńska

Cel laboratorium:

1. nauka warsztatu etnografa - od przygotowania projektu badawczego po jego realizację (praca w terenie: prowadzenie rozmowy, obserwacja, notatki terenowe, dziennik terenowy, dokumentacja fotograficzna/filmowa; spisywanie i analiza zebranego materiału) i podsumowanie w postaci pracy laboratoryjnej;

2. zebranie materiału empirycznego dotyczącego ważnych, z punktu widzenia badanej społeczności północno-zachodniej Suwalszczyzny, aspektów życia i kultury. Dlatego też tematyka może być tu zróżnicowana i dotyczyć zarówno kwestii krajobrazu kulturowego np. małej architektury (np. kapliczek), miejsc historycznych (np. głazy, mogiły), ale także kwestii relacji rodzinnych, sąsiedzkich czy z przybyszami np. innymi etnicznie czy wyznaniowo (Staroobrzędowcy, Żydzi, ewangelicy itd.), a także "współczesnymi innymi"- turystami; pamięci historycznej - dotyczącej historii rodziny, miejscowości, regionu, jak również życia codziennego, czasu świątecznego (dorocznego i rodzinnego) itd.

opis zajęć- USOS

Świeckie i religijne autorytety na Podolu Wschodnim

mgr Iwona Kaliszewska, mgr Iwona Kołodziejska-Degórska

Badania terenowe wśród mieszkańców obwodu winnickiego na Podolu Wschodnim. Naszym celem będzie prześledzenie kto i dlaczego obdarzany jest na Podolu autorytetem społecznym. Będą nas interesować zarówno autorytety "dotykalne" takie jak rodzice, miejscowy ksiądz, pop lub nauczyciel oraz medialne takie jak politycy (np. liderzy pomarańczowej rewolucji), znani sportowcy. Chcemy zbadać jakiego rodzaju motywacje towarzyszą ludziom - młodzieży i osobom starszym, obdarzającym autorytetem konkretną osobę. Jaki jest wpływ poszczególnych autorytetów na tworzenie wiedzy potocznej przez mieszkańców niewielkich wspólnot lokalnych, na ich postawy społeczne, podejmowane przez nich decyzje, percepcję otaczającego ich świata, wyobrażenia o władzy i prawach rządzących światem. Chcemy zwrócić uwagę na przeplatanie się różnych wątków (elementów wiedzy pochodzących z różnych źródeł) w obrębie wiedzy potocznej rozmówców oraz na to czy można mówić o wielości autorytetów, która na eklektyzm tej wiedzy wpływa.

opis zajęć - USOS

Wspólnota lokalna i światłowód. Internet i nowe media w użyciu mieszkańców powiatu Augustowskiego

mgr Piotr Cichocki

Celem zajęć laboratoryjnych i praktyk terenowych jest zaobserowanie, opisanie i zinterpretowanie procesów, jakie dokonują się w związku z pojawieniem się komunikacji internetowej i multimedialnej na terenach uznawanych za tradycyjne. Odnoszę się tu do tego rodzaju etnografii, która uznaje konkretnego człowieka za centrum swojego zainteresowania. Podstawowe założenie brzmi, że zarówno życie we wspólnocie lokalnej, jak i udział we współczesnej komunikacji elektronicznej (oglądanie telewizji, czytanie magazynów, odbiór internetu) przynoszą specyficzne wyobrażenia o świecie. Celem laboratorium jest zbadanie, jak te wyobrażenia się wykluczają, uzupełniają, przeplatają czy wzajemnie wzmacniają.

opis zajęć - USOS

Zmiany na Podlasiu pod wpływem migracji

mgr Helena Patzer

Temat grupy dotyczy jednego z ważniejszych współczesnych zjawisk społecznych - migracji. W czasie badań przyjrzymy się dynamice migracji zagranicznych i ich konsekwencjom, zwracając szczególną uwagę na wpływ migracji na kraj pochodzenia. W wyniku migracji zachodzą głębokie zmiany społeczne, które będziemy starali się uchwycić. Migracja zmienia hierarchię społeczną, role odgrywane przez kobiety i mężczyzn, relacje rodzinne i przyjacielskie, stosunki ekonomiczne, krajobraz kulturowy i naturalny, normy i wartości kulturowe, praktyki społeczne, gusta i upodobania.

opis zajęć - USOS

Multikulturowe Podkarpacie - mgr Wojciech Bedyński

Miasto i wieś w opowieści o życiu dawnym i współczesnym - dr Anna Kuczyńska-Skrzypek

Człowiek i przyroda we współczesnym świecie. Analiza postaw wobec środowiska przyrodniczego oraz strategii ekonomicznych współczesnych mieszkańców wsi kurpiowskiej - mgr Jacek Żukowski

Mazury – krajobraz kulturowy - mgr Barbara Borkowska

Rodzina, płeć, seksualność - dr Agnieszka Kościańska

Konstruowanie natury - mgr Paweł Kalinowski

Zadunajscy przesiedleńcy w Budżaku - dr Wojciech Lipiński - 

Żydowskie miejsca pamięci. Pamiętanie czyli o społecznym tworzeniu dziedzictwa żydowskiego w Polsce - mgr Kamila Dąbrowska

Tożsamość a procesy transformacji ustrojowej na przykładzie nowych krajów Kaukazu Południowego - mgr Patrycja Prześlakiewicz

Bojkowszczyzna II. Kultura i pamięć na pograniczu etnicznym - dr Tadeusz Baraniuk

Antropologia pogranicza: polsko-ukraińskie sąsiedztwo - mgr Ewa Wołkanowska

Obszary mediacji społeczno –kulturowej. Antropologiczne studia transgraniczne – Obwód Kaliningadzki – Polska - mgr Edyta Błaszczk, mgr Wojciech Siegień

Dziedzictwo – przeszłość tworząca współczesną wspólnotę - dr Ewa Klekot

Relacje społeczne i etniczne na pograniczu macedońsko-albańskim - dr B. Karolina Bielenin, mgr Katarzyna Paczóska

Antropologia miasta: mit Pragi, Praga współczesna - dr Zbigniew Benedyktowicz

Religijność współczesna: od obrzędu do performance - mgr Kamila Baraniecka

Wizualność w kulturze -  dr Sławomir Sikora, mgr Joanna Bartuszek

Etnografia lokalnych znaczeń - dr Łukasz Smyrski

Integracja społeczna uchodźców - dr Maciej Ząbek

Taniec i ruch w małych społecznościach lokalnych - dr Agnieszka Kowarska

Polska w Europie. Integracja europejska z perspektywy z perspektywy lokalne - mgr Paweł Kalinowski

Mazury – wrastanie w przestrzeń (geograficzną, społeczną i kulturową) - mgr Barbara Borkowska

Kształtowanie się i przemiany tożsamości regionalnej mieszkańców - mgr Agata Wiśniewska

Obraz przeszłości . Kresy południowowschodnie Drugiej Rzeczypospolitej w relacjach autobiograficznych przesiedlonych - mgr Olga Linkiewicz

Człowiek, przyroda, ekologia. Wędrówki etnograficzne - mgr Tomasz Rakowski

Kreowanie tożsamości lokalne - mgr Krzysztof Braun

Polesie. Etnografia wsi ukraińskiej - mgr Wojciech Lipiński

Miasto – przestrzeń/konflikt - mgr Krzysztof Cibor

Miejsca i sąsiedztwa. Antropologiczne problemy miejsc - dr A. Kuczyńska-Skrzypek

Oblicza starości w nowoczesnej i ponowoczesnej kulturze wielkomiejskiej Warszawy - mgr Joanna Zalewska

Kultura duchowa na pograniczu etnicznym - dr Tadeusz Baraniuk

Mieszkańcy wsi wobec przemian społecznych, ekonomicznych i kulturowych ostatnich lat - mgr Amanda Bruczkowska

Etnografia organizacji pozarządowych - mgr Paweł Krzyworzeka

Religijność, ludowa chrześcijan obrządku wschodniego - mgr Magdalena Lubańska

Obrazy grup narodowych, etniczych, wyznaniowych, społecznych. Tożsamość społeczności lokalnej – Białoruś - dr Katarzyna Waszczyńska

Religia a płeć -  mgr Agnieszka Kościańska

Dwa światy: kaukaski i polski, ich wzajemne przenikanie się i wykluczanie w sytuacji migracyjnej - dr Maciej Ząbek, mgr P. Prześlakiewicz

Zabytki dziedzictwa narodowegomiędzy polityką a turystyką (na przykładzie Zamku Warszawskiego i Zamku Wawelskiego) - dr Magdalena Zowczak

Polesie Wołyńskie. Etniczność na pograniczu - mgr Magdalena Zowczak

Obrazy grup narodowych, etnicznych, wyznaniowych, społecznych – Białoruś. Tożsamość społeczności lokalnej - mgr Magdalena Zowczak, mgr D. Diakiewicz

Polacy w Mołdawii. Świadomość narodowa w środowisku wieloetnicznym - mgr J. Derlicki

Inwarianty kultury ludowej Polaków na Wilenszczyźnie - dr Łukasz Smyrski

Monografia lokalnej społeczności Polaków na Wileńszczyźnie - dr Andrzej Perzanowski

Antropologia dzieciństwa - mgr Antonina Bereza

Wpływ transformacji ustrojowych i zmian cywilizacyjnych na życie ludności wiejskiej - mgr Robert Zydel

Ciało w kulturze - mgr Aleksandra Kryszczuk

Kobiece przywództwo religijne. Działalności ruchów religijnych pod kobiecym przywództwem i ich społeczna percepcja - mgr Agnieszka Kościańska

Rola rzeki w kulturze mieszkańców nadwiślańskich wsi Mazowsza - mgr Krzysztof Braun

Współczesna religijność popularna. Wiara w cuda - mgr Anna Cemeljić

Tradycja i współczesność w życiu mieszkańców wsi olęderskich - mgr Jerzy Szałygin

Polacy wobec imigrantów - dr Maciej Ząbek

Wizja świata społecznego - dr Anna Kuczyńska-Skrzypek

Ludowe wzorce świętości w kulturze prawosławnej - mgr Agnieszka Pokropek

Integracja europejska z perspektywy lokalnej - mgr Paweł Kalinowski

Kultura materialna wsi pn-wsch Polski - mgr Marzena Godzińska

Między obrzędem a Księgą. Współczesna religijność protestantów na Podlasiu - mgr Krystyna Dudzińska

Etnografia PRL - mgr Marcina Szporko

Cmentarz i ludzie (na materiałach z dawnych Inflant Polskich) - mgr Paweł Ładykowski

Eksperyment społeczny:swój-obcy wobec możliwości obcego kulturowo osadnictwa na wsi polskiej - mgr J. Otwinowska

Ludzie i opowieści - dr Magdalena Zowczak

Kultura i nędza. Studium współczesnej chłopskiej cielesności. Mit i technologia. Studium współczesnej sztucznej cielesności - mgr Magdalena Radkowska i mgr Magdalena Zowczak

New age. Między wiarą a wiedzą - mgr Dorota Hall

Obrazy grup narodowych, etnicznych, wyznaniowych i społecznych – Białoruś - mgr Magdalena Zowczak

Wileńszczyzna - mgr Magdalena Zowczak

Biografie przedmiotów - mgr Magdalena Zowczak

Migracje – problemy integracji - dr Magdalena Zowczak

Kultura religijna Polaków na Ukrainie - dr Magdalena Zowczak

Komunikacja w społeczności wiejskiej - mgr Magdalena Zowczak

Społeczność lokalna wobec kultury masowej w rejonie Kolbuszowej - dr Włodzimierz Mędrzecki