90 lat etnologii i antropologii na UW

Początek

1934
Fot. Archiwum prywatne M. Ehrenkreutz-Jasińska

Cezaria Jędrzejewiczowa wygłasza wykład inauguracyjny na UW: Dwie kultury i dwie nauki

Fot. Archiwum prywatne M. Ehrenkreutz-Jasińska
Fot. Archiwum prywatne M. Ehrenkreutz-Jasińska
1934
Fot. Archiwum IEiAK i UW (S. Poniatowski)

Początek: powołanie na Uniwersytecie Warszawskim, z siedzibami w Pałacu Staszica Katedry Etnografii Polski* pod kierunkiem prof. Cezarii Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowej 

oraz Katedry i Zakładu Etnografii i Etnologii pod kierunkiem prof. Stanisława Poniatowskiego – adiunktem zostaje mgr Witold Dynowski 

* Wg ówczesnych zasad powołanie katedry oznaczało przypisanie jej do konkretnego profesora

Rok akademicki 1934/35 – studenci: W. Ciechalski, L.Turkowski, I. Karpińska, K. Krahelska, R. Łukaszewicz, J. Senkiw, C. Różycka, E. Starek

Studia obejmują przedmioty z tzw. kanonu etnograficznego: Etnografia woj. wileńskiego, Podstawy pierwotnej kultury materialnej, Etnografia ludów ugrofińskich, Zasadnicze zagadnienia współczesnej etnografii, proseminarium z etnografii Polski

Fot. Archiwum IEiAK i UW (S. Poniatowski)
Fot. Archiwum IEiAK i UW (S. Poniatowski)
Fot. Archiwum IEiAK
Fot. Archiwum IEiAK
1937
Fot. Archiwum prywatne A. Nikolskiej

W Zakładzie Etnografii Polskiej powstaje projekt ekspozycji: Archives de la danse populaire na Wystawę Światową w Paryżu. Pod kierunkiem Cezarii Jędrzejewiczowej pracują nad nim studenci Krystyna Krahelska, Jan Senkiw i inni

Fot. Archiwum prywatne A. Nikolskiej
Fot. Archiwum prywatne A. Nikolskiej
1938

Witold Dynowski zostaje doktorem na podstawie pracy: Zagadnienie archaizmu Ziem północno-wschodnich Polski, Polesia oraz ich wschodniego pogranicza

1939 do 1945

II wojna światowa – ginie lub emigruje etnologiczna kadra profesorska, prof. S. Poniatowski umiera w drodze powrotnej z obozu koncentracyjnego w Litomierzycach, a prof. C.Jędrzejewiczowa zostaje na emigracji w Londynie

Lata powojenne - odbudowa instytucjonalna

1947

Następuje odtworzenie Katedry Etnografii Polski i Katedry Etnografii i Etnologii oraz powołanie ich kuratorów, w tej pierwszej – W. Antoniewicza, J. S. Bystronia, J. Krzyżanowskiego i W. Doroszewskiego, w drugiej – W. Antoniewicza, J. S. Bystronia, J. Krzyżanowskiego i A. Zajączkowskiego. Wkrótce Katedra Etnografii i Etnologii przestaje istnieć, pozostaje Katedra Etnografii [KE]

1947
Fot. Archiwum IEiAK

Witold Dynowski przenosi siedzibę KE na ul. Hożą 74 (budynek został odbudowany z prywatnych funduszy Dynowskiego). Zatrudnieni zostają Maria Misińska-Dworakowska i Stanisław Dworakowski

Fot. R. Śmiałecki
Fot. R. Śmiałecki
1947
Fot. J.Koźmińska

Początek starań o scalenie rozproszonego księgozbioru przedwojennej biblioteki. W Bibliotece KE rozpoczyna pracę Antonina Hasowa, w 1950 księgozbiór liczy 500 vol.

Fot. R. Śmiałecki
Fot. R. Śmiałecki
1949
Fot. Archiwum IEiAK

kierownikiem Katedry Etnografii UW zostaje doc. Witold Dynowski, funkcję tę pełni do 1973 r.

Fot. Archiwum IEiAK
Fot. Archiwum IEiAK
1952
Fot. Archiwum M.Pokropka/Otrębusy

Witold Dynowski tworzy projekt Międzyuczelnianych Obozów Etnograficznych dla wszystkich studentów etnografii, które mają im zapewnić wspólne podstawy warsztatowe w zakresie badań terenowych, ze szczególnym uwzględnieniem inwentaryzacji starej architektury. Pierwszy obóz odbywa się w Pułtusku, kolejne w Długosiodle, Grajewie, Opatowie, Bielsku Podlaskim, Drohiczynie, Hajnówce, Sejnach, Ciechanowcu, Różanymstoku, a ostatni w Rutce k/Brańska (1984 r.). W sumie odbyło 36 obozów. MOE zostało reaktywowane w 2024 roku

Fot. Archiwum M.Pokropka/Otrębusy
Fot. Archiwum M.Pokropka/Otrębusy
Fot. Archiwum M.Pokropka/Otrębusy
Fot. Archiwum M.Pokropka/Otrębusy

Rozwój Katedry : powrót dyscypliny, pierwsze ekspedycje i badania terenowe

1953
Fot. Archiwum IEiAK UW

po uzyskaniu dyplomu na Uniwersytecie Jagiellońskim pracę w KE zaczyna Zofia Szyfelbejn-Sokolewicz, zostaje zatrudniona na stanowisku asystentki, wcześniej pracowała jako studentka

1953
Fot. Archiwum IEiAK UW

pracę w KE podejmuje Anna Kutrzeba-Pojnarowa (Kutrzebianka), która przenosi się na UW z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

1954

etnografia staje się samodzielnym kierunkiem na UW

1955
Fot. zbiory prywatne L.Mroza

KE uzyskuje prawa do uruchomienia seminarium magisterskiego, dzięki habilitacji Anny Kutrzeba-Pojnarowej (Kutrzebianki) oraz okresowemu zatrudnieniu prof. Mieczysława Gładysza

1956
Fot. Archiwum prof. M.Pokropka/Otrębusy

pracę w KE rozpoczyna Marian Pokropek

Fot. Archiwum prof. M.Pokropka/Otrębusy
Fot. Archiwum prof. M.Pokropka/Otrębusy
1956
Fot. Archiwum IEiAKUW

do Biblioteki KE zaczynają docierać zagraniczne czasopisma “Anthropos” i “Oceania”

1963
Fot. Archiwum prywatne A.Malewskiej-Szałygin

po ukończeniu studiów Anna Zadrożyńska rozpoczyna pracę asystentki

Fot. Archiwum IEiAKUW
Fot. Archiwum IEiAKUW
1964
fot. R. Śmiałecki

na łamach „Polityki” ukazuje się wywiad z Claude Lévi-Straussem, który prowadzą Zofia Sokolewicz i Tadeusz Drewnowski

1968 do 1974
Fot.Archiwum IEiAK UW

pierwsze badania w Mongolii; odbyły się 4 ekspedycje, współorganizowane z IHKM PAN. Uczestnicy: W. Dynowski, Z. Sokolewicz, L. Mróz, J.S. Wasilewski, J. Olędzki i S. Szynkiewicz

Fot.Archiwum IEiAK UW
Fot.Archiwum IEiAK UW
Fot.Archiwum IEiAK UW
Fot.Archiwum IEiAK UW
Fot.Archiwum IEiAK UW
Fot.Archiwum IEiAK UW
1969
fot.J.Koźmińska

Anna Zadrożyńska wyjeżdża ze studentami do Holandii

1970 do 1980

odbywa się Ekspedycja kołbielska - badania południowo-wschodniego Mazowsza prowadzone wspólnie z Mazowieckim Ośrodkiem Badań Naukowych

1970

przeprowadzka KE na ul. Nowy Świat 69

1972
Fot. ze zbiorów J.Koziorowskiej

I i II Akademicka Wyprawa Afrykańska (AWA), współorganizowana ze Studium Afrykanistycznym UW. Uczestnicy, m.in.: J. Koziorowska, J. Olędzki, A. Rybiński

Nowe formy praktykowania antropologii w terenie

1973
Fot. Archiwum UW

kierowniczką KE zostaje doc. Zofia Sokolewicz, funkcję tę pełni do 1999 r.

fot. M.Pokropek
fot. M.Pokropek
1973
Archiwum IEiAK UW

rewolucja w dydaktyce: wprowadzenie zajęć warsztatowych Laboratorium etnograficzne dla studentów od I do III roku. Zajęcia są prowadzone do dzisiaj

Fot. ze zbiorów M. Zowczak
Fot. ze zbiorów M. Zowczak
1978
Archiwum IEiAK UW

początek badań w Macedonii we współpracy z Instytutem Folkloru w Skopje. Uczestnicy: A. Zadrożyńska, A. Kuczyńska, M. Pokropek, T. Strączek, K. Wrocławski

Archiwum IEiAK UW
Archiwum IEiAK UW
1979

przeprowadzka KE na ul. Oboźną 8

1979

rozpoczęcie prac nad projektem Materiały do słownika symbolicznego Z. Benedyktowicz, L. Stomma, R. Tomicki, J.S. Wasilewski

1981

Zofia Sokolewicz i Marian Pokropek inicjują prace nad utworzeniem Muzeum UW; zbiórka pierwszych obiektów (darów) prowadzona jest w KE

1981

studenci KE włączają się w strajk studencki na UW, przedstawicielką etnografii w Uczelnianym Komitecie Strajkowym jest Anna Malewska

1982

1982, 1984 wyjeżdżają dwie ekspedycje studenckie do Indii prowadzone przez Lecha Mroza

1984

zmiana nazwy KE na Katedrę Etnologii i Antropologii Kulturowej UW (KEiAK)

1984 do 1985

studencka ekspedycja afrykańska (Sudan: Góry Nuba, Dar Hamid, Szaiqiya, Chartum, Kosti). Uczestnicy, m.in.: T. Potkański, S. Krysik, M. Ząbek

1989

w ramach programu Wisła II Krzysztof Kubiak i Wojciech Pieniążek realizują filmy Przewóz (o przeprawie przez Wisłę w Kłudziu k. Solca), Babskie sposoby (o medycynie niekonwencjonalnej w Solcu n/Wisłą)

1989

początek badań wschodnich prowadzonych pod kierunkiem Lecha Mroza i Magdaleny Zowczak; wyjazdy ze studentami i indywidualne do: Litwy, Białorusi, Łotwy, Estonii, Ukrainy; badania zostały przerwane w 2019 (pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie)

1993

początek badań Agnieszki Halemby i Łukasza Smyrskiego w południowej Syberii: Ałtaj, Tuwa, Chakasja

1995

początek studenckich ekspedycji mongolskich. Uczestnicy: M. Minkowski (kierownik projektu), T. Rakowski, O. Tangad, M. Chojnowski

1996

inauguracja studiów wieczorowych z zakresu etnologii i antropologii kulturowej, kierownikiem zostaje Jerzy S. Wasilewski

1997
Fot. Iwa Kołodziejska

przeprowadzka KEiAK na ul. Żurawią 4, gdzie znajduje się obecnie

2000 do 2003

reaktywacja ekspedycji mongolskich. Uczestniczą w nich : L. Mróz, T. Rakowski, J. S. Wasilewski, J. Tulisow

2000
Fot. z Archiwum IEiAK UW

otwarcie Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny w Niemenczynie, w którego organizację była włączona KEiAK UW, eksponaty zebrała i opracowała m.in. grupa laboratoryjna Krzysztofa Brauna

1979 do 1990

odbywają się badania terenowe do programu Wisła I i Wisła II (w ramach rządowego programu „Rola Wisły w tworzeniu się polskiego obszaru etnicznego”) realizowanego m. innymi przez I. i K. Kubiaków, G. Jaworską, G. Augustynowicz, M. Bartnicką, P. Szackiego pod kierunkiem Zofii Sokolewicz

Od Katedry do Instytutu: kolejne obszary profesjonalizacji

2001
Fot. z Archiwum IEiAK UW

przekształcenie Katedry w Instytut, dyrektorem IEiAK zostaje prof. Lech Mróz, a prof. Anna Zadrożyńska przewodniczy Radzie Naukowej Instytutu

Fot. M. Zowczak
Fot. M. Zowczak
2002

absolwenci i absolwentki IEiAK zakładają pismo „(op.cit.,). Maszyna Interpretacyjna” (red. nacz. M. Radkowska-Walkowicz, K. Cibor). Do 2012 r. ukażą się 43 numery

2002

w Wydawnictwie DiG ukazuje się pierwszy tom serii Studia Ethnologica. W tej serii ukaże się do 2016 roku 26 tomów

2004

Instytut uzyskuje prawo do prowadzenia przewodów habilitacyjnych

2004
Fot. z Archiwum IEiAK UW

startuje pierwsza edycja Przeglądu Filmów Etnograficznych „Oczy i Obiektywy” zorganizowana przez Koło Naukowe „Etno” IEiAK

2005
Fot. Klara Keler

z okazji jubileuszu 70-lecia etnologii na UW, w Pałacu Kazimierzowskim odbywają się dwie wystawy oraz jubileusze: prof. Mariana Pokropka i prof. Zofii Sokolewicz, którzy otrzymują tomy jubileuszowe Regiony, granice, rubieże i Horyzonty antropologii

2006

powstaje Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego założone przez studentów i absolwentów IEiAK, które realizuje projekty badawcze, dokumentacyjne, edukacyjne i popularyzatorskie, m.in. Przegląd Filmów Etnograficznych „Oczy i Obiektywy”

2006

we współpracy z IEiAK w Wydawnictwie Antyk Derewiecki ukazuje się seria Biblioteka Klasyków Antropologii, do 2011 roku ukaże się 14 tomów dzieł o podstawowym znaczeniu dla etnologii

2007
Fot. J. Jasionowska

organizacja pierwszego Zjazdu Absolwentów

2008

Helena Patzer rozpoczyna wielostanowiskowe badania na Filipinach i w USA; efektem m.in. film The money tree (2013)

2008 do 2017
Fot. K.Waszczyńska

realizacja wraz ze studentami projektów muzealnych w Styrczy (Mołdawia) i w Lelisie, Wachu, Wilamowicach i Kuligowie (Polska)

2008

premiera filmu Podróż z Profesorem Pokropkiem reż. M. Małanicz-Przybylska, P. Rożek

 

2009
Fot. z Archiwum IEiAK UW

Agnieszka Kościańska otrzymuje stypendium Marie Curie International Outgoing Fellowship (instytucje goszczące: Harvard University i Uniwersytet Warszawski), w rezultacie którego rozwija badania nad antropologią seksualności

2009

początek serii IDEE i etnografia w wydawnictwie Słowo/obraz terytoria

2010

Jubileusz 75-lecia etnologii na UW, wystawa w Pałacu Kazimierzowskim

film z okazji jubileuszu Etnografia to sztuka opisu; zdjęcia Pracowników IEiAK, tekst i montaż Jacek Żukowski

2010
Fot. Justyna Kowal

jubileusz prof. Anny Zadrożyńskiej, która otrzymuje tom jubileuszowy Antropolog wobec współczesności

Fot. Justyna Kowal
Fot. Justyna Kowal
2010

Arkadiusz Bentkowski wraz z gronem absolwentów etnologii tworzy Polski Instytut Antropologii (PIA) z siedzibą w IEIAK. Najważniejsze projekty to Kolokwia Antropologiczne, Biblioteka Cyfrowa PIA, SAID, Piaskownica

2012

organizacja wystawy Wspominając Radio Luxembourg w PRL… w siedzibie Ambasady Wielkiego Księstwa Luksemburg w Warszawie, scenariusz i organizacja prac: Anna Malewska-Szałygin i Jacek Żukowski) , pokazana potem w Muzeum Techniki w Krakowie i we Wrocławiu

Fot. z archiwum prywatnego A.Malewskiej-Szałygin
Fot. z archiwum prywatnego A.Malewskiej-Szałygin
2012
For. Klara Keler

dyrektorką IEiAK zostaje dr hab. Anna Malewska-Szałygin, prof. UW, a przewodniczącą Rady Naukowej prof. Magdalena Zowczak

2013

Michael Herzfeld (Harvard University) jako profesor wizytujący prowadzi zajęcia i wykłady w IEiAK

2013

odbywa się pierwszy Kongres Antropologiczny organizowany przez IEiAK i PIA, w którym uczestniczy 240 etnologów i etnolożek z całej Polski

Fot. J.Jasionowska
Fot. J.Jasionowska
Fot. J.Jasionowska
Fot. J.Jasionowska
2013

wykłady: Bruno Latoura, Adama Kupera, Christophera Pinneya, Tima Ingolda, Nigela Rapporta, Kirsten Hastrup, Anthony’ego Cohena zorganizowane dla studentów IEiAK przez PIA

2013

powstaje Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem, w ramach prac zespołu powstaje seria Dzieci/granice/ etnografie (Oficyna Naukowa); od 2018 do 2025 ukaże się 10 tomów

2013
Fot. Klara Keler

jubileusz prof. Lecha Mroza, który otrzymuje okolicznościową publikację Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii

2014

jubileusz 80-lecia etnologii na UW, organizacja konferencji Między etnologią a historią

2015
 fot. Teresa Kutkowska i Magdalena Światłoń (kadr z filmu)

interdyscyplinarna wystawa Cargo/(nie)materialność – ekspozycje i performensy artystyczne, koordynacja.: Piotr Cichocki, Weronika Plińska, współpraca: D. Rycharski, i inni

2016
Fot. Klara Keler

dyrektorem IEiAK zostaje prof. Maciej Ząbek, a przewodniczącą Rady Naukowej dr hab. Anna Malewska-Szałygin, prof.ucz.

2017

premiera filmu Jeden świat Zofii Sokolewicz, w reż. M. Małanicz-Przybylskiej, P. Rożek

 

2017

w Reykjaviku odbywa się wystawa Ludzie z fabryki porcelany – jest to efekt projektu Ewy Klekot i Arkadiusza Szweda, wystawa odbywa się także w Wilanowie, Designblok w Czechach, podczas Triennale Ceramiki UNICUM 2018 w Słoweńskim Muzeum Etnograficznym w Lublanie oraz w Instytucie Polskim w Budapeszcie i Sofii

Fot. z Archiwum prywatnego  Ewy Klekot
Fot. z Archiwum prywatnego Ewy Klekot
2017 do 2020
fot. z Archiwum M. Lubańskiej

2017, 2020 powstają dwa filmy: Nie sądzić (reż. P. Carlucci Sforza i M. Lubańska) oraz Wielki strach (reż. P. Carlucci Sforza), będące efektem badań terenowych w ramach grupy laboratoryjnej Magdaleny Lubańskiej;

2018

IEiAK zostaje współorganizatorem V Kongresu Afrykanistów Polskich na Świętym Krzyżu (Łysa Góra)

2020

dyrektorem na drugą kadencję zostaje prof. Maciej Ząbek, a przewodniczącą Rady IEiAK dr hab. Anna Horolets, prof. ucz.; powstaje Rada Dydaktyczna dla kierunku etnologia/antropologia kulturowa, której przewodniczy dr hab. Anna Malewska-Szałygin, prof. ucz.

2020 do 2021

trwa pandemia COVID-19, zajęcia odbywają się on-line. Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem tworzy Dziecięce Archiwum Pandemii (mip.uw.edu.pl)

2022

jubileusz prof. Jerzego S. Wasilewskiego, który otrzymuje tom jubileuszowy Fragmenty większej całości

2023

Anna Malewska-Szałygin organizuje konferencję naukową poświęconą prof. Annie Zadrożyńskiej – Homo Faber: Jak pracujemy, jak pracowaliśmy? odbywa się premiera filmu Świętowanie życia, reż. M. Małanicz-Przybylska, P. Rożek

 

2024
Fot. K.Waszczyńska

reaktywacja MOE (we współpracy z IEiAK UJ, IEiAK UŁ, Stowarzyszeniem Muzeów na Wolnym Powietrzu, Parkiem Etnograficznym Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej); prowadzącą z ramienia IEiAK UW jest Katarzyna Waszczyńska

Fot. K.Waszczyńska
Fot. K.Waszczyńska
2024
Fot. Iwa Kołodziejska

dyrektorem IEiAK zostaje dr hab. Tomasz Rakowski, prof.ucz., a przewodniczącą Rady Naukowej dr hab. Anna Horolets, prof.ucz.

2024 do 2025

obchody jubileuszu 90-lecie etnologii i antropologii na UW