Centrum Badań Antropologicznych nad Prawosławiem SERBIA – FRUšKA GORA
Badania prowadzone na Fruškiej Gorze (Serbia) dotyczyły kwestii patrymonializacji prawosławnych miejsc kultu i obiektów religijnych w kontekście szeroko pojętych procesów patrymonializacyjnych, obejmujących architekturę, sztukę oraz przyrodę. Fruška Gora to park narodowy, w którego otulinie lub bezpośrednio na terenie znajduje się szesnaście historycznych i współcześnie działających klasztorów prawosławnych. Proces patrymonializacji obiektów kultu w kontekście prawosławia jest nieodłącznie powiązany z rozumieniem materialności i obrazowości wynikającymi z jego założeń teologicznych. Równocześnie historia fruškogorskiego monastycyzmu zajmuje ważne miejsce w serbskim dyskursie historyczno-tożsamościowym, a opracowania dotyczące ikon z fruškogorskich klasztorów wprowadziły do serbskiej humanistyki zarówno problematykę rodzimości i ludowości prawosławia (ikony zografskie), jak i kwestie związane z serbskim barokiem. Oba wątki mają na poziomie dyskursu historii popularnej pewną nośność ideologiczną, konotując ludowy charakter serbskiego prawosławia oraz związki serbskiej kultury z Zachodem. Znaczenia tożsamościowe związane są także z patrymonializacją przyrody: z jednej strony związane z nim praktyki spędzania czasu wolnego mają podłoże w systemie wartości opartym na romantycznym kulcie przyrody i lokalności, często przeciwstawianym oświeceniowemu racjonalizmowi i uniwersalizmowi; z drugiej praktyki te nie wpisują się zupełnie we współczesna prawosławną religijność pielgrzymów do fruskogorskich klasztorów. Badania pozwalają na obserwację współistnienia różnych trybów konstruowania wartości obiektów i przestrzeni prawosławnego kultu oraz ich bezpośredniego otoczenia w praktykach współczesnych mieszkańców serbskiej Wojwodiny.
Szczególowa analiza powyższych zagadnień znajduje się w artykułach
Ewa Klekot, Walking in the National Park of Fruška Gora, "Ethologia Fennica", t. 41, 2014, s. 23-37, Ethnological Finnish Association
Ewa Klekot, Zografskie ikony i klasztory Fruškiej Gory a serbskie imaginarium Narodowe, "LUD", t. 99, 2015, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
