Laboratorium - Muzyka, soundscape, turystyka. Antropologia dźwięku na pograniczu polsko-białoruskim w powiecie hajnowskim

prowadzący: dr Piotr Cichocki i mgr Ruxandra Ana

Zajęcia od lutego 2017 do lutego 2019


Strona USOS

 

Terenem badań będzie zróżnicowany etnicznie, religijnie i ekologicznie region powiatu hajnowskiego.

Zajmiemy się antropologią dźwięku czyli szybko rozwijającą się poddziedziną nauk społecznych zajmującą się badaniem sposobów poznawania i współtworzenia świata przez dźwięk (Steven Feld). W ramach laboratorium przebadamy lokalne konteksty tworzenia i słuchania muzyki: zespoły ludowe, muzykę cerkiewną, śpiewaków, festiwale i imprezy muzyczne, kolekcje nagrań disco-polo czy lokalne instrumenty muzyczne. Zajmiemy się też ekologią dźwięku, czyli tym jak odgłosy puszczy, miejsc pracy czy obiektów codziennego użytku są przez miejscowych i turystów odbierane i definiowane. Przeanalizujemy to, w jaki sposób elementy lokalnego folkloru i ekologicznego środowiska dźwiękowego są zmieniane w turystyczny produkt.

Posłużymy się klasycznymi metodami etnograficznymi opartymi na wywiadach i obserwacji uczestniczącej, poszerzonymi o naukę analitycznej pracy nad dźwiękiem (m.in. nagrywanie i montaż).

Podczas pierwszego semestru zajęć skoncentrujemy się na metodologicznym i faktograficznym przygotowaniu do badań. Zapoznamy się więc z historycznym i ekologicznym kontekstem terenu naszych badań. Poszczególne tematy w ramach laboratorium będą realizowane w podgrupach w takich lokalizacjach jak Park Narodowy Puszczy Białowieskiej, miasto Hajnówka, Białowieża, białoruskie i polskie wsie wokół puszczy. Przeanalizujemy badany teren jako przykład etnicznego pogranicza, a także konstruowania środowiska naturalnego i upolitycznienia natury. Zapoznamy się również z muzycznymi stylistykami charakterystycznymi dla badanego terenu, a także antropologicznym spojrzeniem na sztukę i estetykę (w tym ludową).

Najważniejszym celem zajęć podczas pierwszego semestru będzie zapoznanie uczestników z metodami służącymi do badań interesującej nas problematyki dźwięku i muzyki. W tym celu przeanalizujemy najbardziej wartościowe teksty podejmujące problematykę badań nad dźwiękiem.

Na podstawie tych samych tekstów przedstawimy uczestnikom laboratorium trzy problemy teoretyczne, które będziemy rozwijać podczas zajęć i badań w trakcie kolejnych dwóch lat projektu.

1. Pierwszym z nich jest zagadnienie antropologii dźwięku. Będziemy zajmować się tym, jaką społeczną rolę pełni dźwięk i jak współtworzy nasze doświadczenie bycia w świecie? Przedyskutujemy m.in. teorię Stevena Felda o tym, że nasze otoczenie tworzy nas poprzez dźwięk, a jednocześnie dźwięk sprawia, że my również je współtworzymy. Przygotujemy się do badania tego zagadnienia zaznajamiając się z takimi metodami jak spacery dźwiękowe, obserwacja uczestnicząca, wywiady otwarte.

2. Drugi problem teoretyczny związany jest z antropologią sztuki, w szczególności muzyki. Zainteresuje nas to, w jaki sposób ludzie tworzą muzykę, przebadamy jej kontekst materialny, społeczny i symboliczny.

Opierając się na antropologicznej teorii sztuki (m.in. Alfred Gell) nasze horyzonty antropologiczne będą szerokie i gotowe do badania różnych zjawisk od muzyki cerkiewnej przez muzykę ludową, disco polo po lokalne media.

3. Trzecią ważną perspektywą badawczą, również istotną dla badania dźwięku, będzie antropologia turystyki i dziedzictwa, związana z pojęciem utowarowienia. Odpowiada to na pytanie, w jaki sposób elementy lokalnego krajobrazu (lub dźwiękowej ekologii) oraz lokalnej twórczości zostają przekształcone w medialne i rynkowe obiekty. Zajmiemy się przy tym elementami lokalnej oferty turystycznej związanej z dźwiękosferą, lokalnymi festiwalami (np. muzyki cerkiewnej).

Podczas pierwszego semestru zajęcia poruszą następujące tematy (kolejność z wyjątkiem punktu pierwszego może ulec zmianie):

> Wprowadzenie do metod i laboratorium. czym się będziemy zajmować i w jaki sposób? Dlaczego dźwięk, muzyka i jej społeczny kontekst jest najbardziej interesującym zagadnieniem antropologicznym.

> Społeczny i historyczny kontekst powiatu hajnowskiego, w tym:

a. teren narodowego i etnicznego pogranicza,

b. zmiany społeczne w XX wieku,

c. aspekt religijny - prawosławie, ruchy reformatorskie.

> Główne zagadnienia antropologii turystyki.

> Pojęcie utowarowienia i metody pozwalające na badanie tego zjawiska.

> Antropologia dziedzictwa i sposoby jego badania.

> Antropologia dźwięku i metoda fenomenologiczna do badania doświadczenia dźwięku.

> Metoda spaceru dźwiękowego i pojęcie akustycznej ekologii / ekologii muzyki.

> Muzyka jako zagadnienie badawcze. Co unikalnego mają do powiedzenia antropologowie o muzyce i w jaki sposób ją badać?

> Kwestia estetyki ludowej w polskiej i światowej etnografii. Sposoby badania estetyki ludowej.

> Etnomuzykologia pogranicza polsko-białoruskiego

> Kontekst krajobrazowy Puszczy Białowieskiej i jego rola w metodach badań.

> Opracowanie scenariuszy rozmów do pierwszego wyjazdu terenowego.

 

 

Powiązane materiały