O relacjach wieku, etniczności, rasy i płci w powieści „W pustyni i w puszczy” H.Sienkiewicza
Serdecznie zapraszamy na spotkanie dyskusyjne o książce „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza, organizowane przez Zespół Badań Postkolonialnych i Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem UW.
Spotkanie odbędzie się w trybie hybrydowym – osoby zainteresowane udziałem online prosimy o kontakt na mail m.walkowicz@uw.edu.pl
Powieść Sienkiewicza od ponad stu lat stanowi istotną składową polskiego kanonu literatury dla dzieci i literatury podróżniczej. Była (i wciąż jest) lekturą obowiązkową w szkołach, co zapewnia jej znaczną siłę oddziaływania na kolejne pokolenia. Jednocześnie miejsce powieści w kanonie jest obecnie dyskutowane, a jej wartość jako lektury obowiązkowej podważana.
Planujemy spotkanie w formie dyskusji, w której zastanowimy się nad tym, jak Sienkiewiczowski sposób ujmowania takich kategorii jak: dziecięcość, klasa społeczna, rasa, płeć, etniczność, narodowość, natura, religia tworzy specyficzny splot znaczeń, mówiący wiele o dziewiętnasto- i wczesnodwudziestowiecznych formacjach intelektualnych, ale też zapewniających długie życie pewnym wątkom i ideom. Staś Tarkowski, bohater, który ujarzmia naturę, broni wiary chrześcijańskiej i prezentuje sam siebie jako „błędny rycerz” damy-Nel, może być uznany za uosobienie wartości, które kształtowały zbiorową wyobraźnię przełomu XIX i XX wieku. Podróż w głąb Afryki wiąże się z przemianą wewnętrzną bohatera (ale nie obojga dziecięcych bohaterów). Afrykańskie dzieci (i dorośli) zostali natomiast przedstawieni jako antyteza małych, białych Polaków - pozbawieni rozsądku, wartości, moralności. Powieść w pełni korzystała z wyobrażeń na temat Afryki, którymi imperia uzasadniały kolonialną ekspansję. Zastanowimy się, na ile konwencja literatury podróżniczej dla dzieci służyła realizacji celów dydaktycznych, ideowych, patriotycznych, kolonialnych oraz jak można ją odczytywać współcześnie.
Perspektywa interdyscyplinarna i intersekcjonalna pomoże nam odpowiedzieć m.in. na pytania: Jak przebiegają relacje władzy zaprezentowane w powieści? Jaka jest pozycja i rola dziecka “w pustyni i w puszczy”? Co książka ta może dać współczesnym czytelnikom? Dlaczego uznaje się, że współczesne dzieci powinny czytać Sienkiewicza?
Zachęcamy do przeczytania „W pustyni i w puszczy (przynajmniej we fragmentach) oraz artykułu: Anna Cichoń. „W kręgu zagadnień literatury kolonialnej – W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza". ER(R)GO. Teoria-Literatura-Kultura 8:91-108.