Piotr Cichocki: Wzmacniane modlitwy. Dźwięk w społeczno-duchowych światach postkolonii (2024)
Działalność misji chrześcijańskich z przełomu XIX i XX wieku spowodowała w społeczeństwie dzisiejszego Malawi fundamentalny rozłam, dotyczący zarówno życia religijnego, jak i społecznego. Przez pryzmat tego rozłamu Piotr Cichocki bada współczesne praktyki głosowe stosowane w kościołach chrześcijańskich oraz lokalnych zwyczajach religijno-medycznych (vimbuza). W praktykach tych ujawniają się (lub zostają upozorowane) rozmaite podmiotowości wiernych. Dźwięki stanowią bowiem niewidzialne spoiwo – zarówno doświadczenia codzienności, jak i działań niecodziennych, rytualnych. Wybrzmiewają w przestrzeni publicznej, w świątyniach, w mediach. Pomagają dotrzeć do ludzi. Są przejawem kreatywności i źródłem rozrywki. Pośredniczą między ludźmi i duchami, umożliwiają wzmocnienie modlitwy.
Książka została opracowana na podstawie długotrwałych badań terenowych w północnym Malawi. Piotr Cichocki w nieoczekiwany sposób splata w niej ścieżki myślenia i dyscypliny: antropologię dźwięku i akustemologię, postkolonializm i religionzawstwo, etnografię zaangażowaną i afrykanistykę.
OPIS na stronie wydawnictwa: LINK
Karolina Bielenin-Lenczowska: Koloniści z Rio Claro. Społeczno-językowe światy polskich osadników w południowej Brazylii (2024)
Gorączka brazylijska ogarnęła Europę Środkową pod koniec XIX wieku i potrwała do 1914 roku. Szacuje się, że do Brazylii wyjechało wówczas około stu tysięcy mieszkańców polskich wsi. Na miejscu dostawali ziemię pod uprawę roli i wykorzystując swoje umiejętności, zakładali gospodarstwa, budowali domy, szkoły, kościoły. Do dziś w wiejskim krajobrazie południowej Brazylii wyraźnie widać europejskie – w tym polskie – wpływy. Krajobraz ten jest wielozmysłowy. To pola uprawne, domy i przydomowe ogródki, ale także dźwięk mówionego i śpiewanego języka oraz zapachy i smaki lokalnych potraw.
Antropolożka Karolina Bielenin-Lenczowska przeprowadziła etnograficzne badania terenowe w dawnej Colonii Rio Claro w stanie Paraná – wsi założonej w większości przez osadników z ziem polskich. Na ich podstawie próbuje odpowiedzieć na pytania: Jak migranci i ich potomkowie przekształcili i oswoili zastany krajobraz społeczno-językowy? Czym jest dla nich polskość? I co to w ogóle znaczy być Polakiem w południowej Brazylii?
OPIS na stronie wydawnictwa: LINK
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warszawski.
Recenzje:
- czasopismo "Boletim TAK!" wydawane przez Polonijny Dom Kultury (Casa da Cultura Polônia Brasil) w Kurytybie: LINK
Ewa Klekot: Kłopoty ze sztuką ludową (2021)
Sztuka ludowa to Nemezis polskiej inteligencji, nowoczesny fantazmat oparty na micie dobrego dzikusa oraz przekonaniu o autentyczności „człowieka naturalnego” i stanowiącej jego pochodną wierze w „prawdę prymitywu”. Ewa Klekot pisze o praktykowaniu tych przekonań i wierzeń przez kolejne pokolenia inteligentów różnych orientacji politycznych; o uwikłaniu wiejskiej wytwórczości i twórczości plastycznej w romantyczną legendę o ludowych korzeniach narodu – jedną z najsilniej ugruntowanych struktur długiego trwania w potocznej wizji narodowej przeszłości. O tym, że w procesie tworzenia sztuki ludowej kolekcjonerzy, artyści i badacze ubierali własną kreatywność w poetykę odkrycia, podczas gdy wytwórcy poddawanych metamorfozie rzeczy uzyskiwali status odkrywanych, od których oczekiwano jedynie, by spełniali zdefiniowane podczas wytwarzania odkrycia warunki ludowości.
Publikacja dofinansowana przez SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny.
OPIS na stronie wydawnictwa: LINK
Publikacja dofinansowana przez SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny.
Rozmowy z autorką o publikacji:
- „Poranek Dwójki” | Z autorką rozmawiał Piotr Kędziorek | Program 2 Polskiego Radia
- „OFF Czarek” | Z autorką rozmawiał Cezary Łasiczka | Radio TOK FM
- Podcast Fundacji Bęc Zmiana | Z autorką rozmawiała Bogna Świątkowska
- Nowoczesna ludowość jako stawka w grze. O Kłopotach ze sztuką ludową Ewy Klekot | Recenzja Tomasza Rawskiego | „Widok" nr 34/2023
Małgorzata Owczarska: Teorie rekonekcji. Ścieżki tahitańskiego aktywizmu (2020)
Książka powstała na bazie pracy doktorskiej Małgorzaty Owczarskiej w Szkole Nauk Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN (SNS IFiS PAN), obronionej w IEiAK UW w 2015 roku. Jest wynikiem badań terenowych autorki prowadzonych na Tahiti. Małgorzata Owczarska od czasów studenckich jest związana z warszawską etnografią, gdzie dziś prowadzi zajęcia dotyczące etnografii wysp Pacyfiku.
OPIS na stronie wydawnictwa: LINK
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warszawski i Fundację Uniwersytetu Warszawskiego.
Rozmowy z autorką o publikacji i badaniach:
- Audycja radiowa: Trójka: Odkrywanie Tahiti z dr Małgorzatą Owczarską
- Podcast: Brzmienie Świata z lotu Drozda: #15 - O pirogach, gwiazdach i wodnych światach Polinezji (występuje: dr Małgorzata Owczarska)
Tomasz Rakowski: Przepływy, współdziałania, kręgi możliwego. Antropologia powodzenia (2019)
We współczesnej Mongolii, która przeszła przez proces transformacji i ze świata socjalizmu dość gwałtownie wkroczyła w rzeczywistość wolnorynkowej ekonomii, cały czas rodzą się zaskakująco trwałe formy współdziałania. Struktury krewniaczych i rówieśniczych kolektywów pasterskich, związanych z miastem-osadą Bułgan, położonym na południowych stokach Ałtaju, pozwalają na tworzenie nowych, skutecznych sieci handlu i biznesu, sięgających daleko, do stołecznego Ułan Bator, i dalej – za granicę. Ta lokalna forma wspólnoty i współdziałania staje się najskuteczniejszym ośrodkiem przebudowującego się społeczeństwa. Jest to jednak świat, który dopiero się ujawnia, wypełniony ideami wzrostu i samowznoszącego się ruchu, powrotami do ziemi rodzinnej, odruchami samoorganizacji, ciągłymi staraniami o pochwycenie i utrzymanie sił nadchodzącego powodzenia.
OPIS na stronie wydawnictwa: LINK
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warszawski
Recenzje:
- Recenzja Aleksandry Bilewicz w "Stan Rzeczy" Nr 2(15) (2018)
- Recenzja Łukasza Smyrskiego w "Etnografia Polska" Tom 64 Nr 1-2 (2020)
- Recenzja Justyny Szymańskiej w "Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia" Nr 6(2020)
- Recenzja Ewy Glubińskiej na portalu Szuflada.net
Nominacje:
- Nominacja do nagrody im. Jerzego Giedroycia: LINK
- Nominacja do Nagrody im. Jana Długosza
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warszawski i Fundację Uniwersytetu Warszawskiego.
