O Instytucie

Instytut skupia badaczy zainteresowanych współczesnymi zjawiskami społeczno-kulturowymi, poszukujących nowoczesnych narzędzi analitycznych i teorii adekwatnych do interpretacji tych zjawisk. O dużej aktywności badawczej oraz jej wysokiej jakości świadczą osiągnięcia w zdobywaniu grantów finansowanych m.in. przez MNiSW, NCN, MKiDN, FNP, a także International Visegrad Fund, Volkswagen Foundation, Swedish Research Council, Marie Curie Action Unii Europejskiej i Fundusze Norweskie. Choć w ramach Instytutu często spieramy się o sposoby rozumienia zaangażowania i stosowalności antropologii, w badaniach poruszamy bieżące problemy społeczno-kulturowe, a wnioski płynące z tych poszukiwań są istotnym głosem nie tylko w debacie naukowej, ale również publicznej.

W poruszanej tematyce wciąż możemy dostrzec dwa nurty obecne w polskiej etnologii od jej początków. „Etnograficzne” badania „ludu” znajdują kontynuację w badaniu procesów społeczno-kulturowych w środowisku wiejskim w Polsce, Ukrainie, czy Białorusi, jak również w krytycznej refleksji nad terminami takimi jak sztuka czy kultura ludowa. Z kolei antropologiczne badanie odległych „ludów” zyskuje współczesny wymiar w zainteresowaniu przemianami społecznymi i politycznymi na Kaukazie, ale także w Meksyku, na Kubie, czy w Afryce (badania m.in. w Malawi, Sudanie, Gambii i Gwinei Bissau). Badaczki i badacze zgromadzeni w Instytucie poruszają tradycyjne tematy związane z etnicznością, dziedzictwem regionalnym czy religijnością, jednak poszukują aktualnych narzędzi i perspektyw pozwalających zinterpretować otaczającą nas rzeczywistość. I tak, choć nadal możemy analizować takie kategorie jak życie i śmierć czy zdrowie i choroba, to w obszar refleksji włączamy nowe tematy jak na przykład działanie systemów medycznych czy nowe technologie reprodukcyjne. Dzisiejszy teren badawczy nie ogranicza się do wsi czy odległych terytoriów – równie interesujące są dla nas formy kultury w środowisku miejskim czy nowe media. Coraz trudniej go także jednoznacznie określić – często nie pozwala na to przedmiot badań, za którym podążamy analizując złożone i dynamiczne zjawiska takie jak migracje czy podróże.

Różnorodność zainteresowań badawczych odzwierciedla oferta dydaktyczna na trzech poziomach nauczania (studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie). Wśród  prowadzonych przedmiotów znajdziemy zarówno zajęcia ukazujące specyfikę antropologii (takie jak wstęp do etnologii, teorie kultury, etnografia regionalna), jak i poświęcone poszczególnym obszarom refleksji w ramach tej dyscypliny. Można zatem uczyć się m.in. antropologii współczesności, postsocjalizmu, religijności, globalizacji i mobilności, wizualności, seksualności czy antropologii politycznej, ekonomicznej lub medycznej.  Duży nacisk kładziemy na uczenie prowadzenia badań terenowych – każda osoba studiująca etnologię w ramach studiów licencjackich bierze udział w tzw. laboratorium etnograficznym. To specyficzna, intensywna i długotrwała forma zajęć, skoncentrowana wokół konkretnego problemu badawczego. W ostatnich latach laboratoria odbywały się tylko w różnych regionach Polski, ale także w Ukrainie, Gruzji, Macedonii czy na polsko-niemieckim pograniczu. Studenci prowadząc badania mogą na sobie doświadczyć trudów pracy etnograficznej: przygotowania do wyjazdu, przełamania osobistych barier, a przede wszystkim mogą nauczyć się rozmowy w prawdziwym tego słowa znaczeniu, opartej na dialogu i słuchaniu drugiego człowieka.

Instytut tworzą ludzie. Kadra naukowa, złożona z ekspertów w poszczególnych subdyscyplinach, którzy chcą dzielić się swoją pasją i zaangażowaniem. Kadra pomocnicza, wspierająca rozwój zainteresowań i dbająca o pozytywną atmosferę. Studenci i doktoranci, wnoszący wciąż nowe pytania i interpretacje. To dzięki wielości spojrzeń i partnerskim relacjom instytut wciąż na nowo może stawać się miejscem inspiracji oraz intelektualnego i osobistego rozwoju. Dyskusji nie prowadzimy w zamkniętym gronie – co miesiąc zapraszamy na otwarte seminaria naukowe służące prezentacji wyników najnowszych badań  prowadzonych w Polsce i na świecie oraz wymianie myśli. Powstają także kolejne inicjatywy skupiające interdyscyplinarne grona badaczy zainteresowanych konkretną tematyką – takie jak Centrum Badań Antropologicznych nad Prawosławiem, Seminarium Społeczno-kulturowe konteksty praktyk jedzeniowych czy Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem.

Etnologię każdy z nas rozumie trochę inaczej. Być może tym, co nas łączy, jest specyficzna wrażliwość, nakazująca poszukiwanie oddolnej perspektywy, uważne słuchanie tego, co mają nam do powiedzenia inni, refleksyjność i otwartość na różnorodność.