Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studium porównawczekultur religijnych,

Magdalena Zowczak, Elżbieta Przybył-Sadowska, Magdalena Zatorska, Marcin Skupiński, Maria Sokołowska, Katarzyna Kaczmarska, Jan Wawrzyniec Lech, Jacek Wajszczak, Julia Bujskich, Urszula Rukat, Tomasz Kosiek, Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studium porównawcze kultur religijnych, red. M. Zowczak, Oficyna Naukowa, Warszawa 2021.

Studia zawarte w monografii ukazują społeczności dwóch wyludniających się, peryferyjnych miasteczek, które jednak stanowią religijne centra mniejszości wyznaniowych: rzymskich katolików w Murafie na ukraińskim Podolu, gdzie zamieszkują od wieków wśród prawosławnych, oraz grekokatolików w Białym Borze, w którym po II wojnie światowej osiedlono deportowaną z Bieszczad ludność ukraińską. Dla obu mniejszości wyznaniowych religia pozostaje ważnym zwornikiem tożsamości, a ich życie nadal koncentruje się wokół świątyń. Murafscy katolicy, wraz ze zmianą języka liturgii i modlitwy, odrzucają często bagaż pamięci, który łączył ich z polską tradycją. Grekokatolicy w Białym Borze konstruują swoją ukraińską tożsamość wokół traumy przesiedleń, w opozycji wobec prawosławia. Ich etnoreligię przezwycięża mistyka zaprojektowanej przez Jerzego Nowosielskiego cerkwi, nawiązującej do wzorów starochrześcijańskich. W kontrze do niej wyrastają w okolicy kopulaste cerkiewki, wznoszone przez niezadowolonych z modernizacji wiernych. W Murafie starsze pokolenie rzymskich katolików pozbawiono części lokalnej, polskiej tradycji, a wraz z nią – części tożsamości. Jednak murafska parafia pozostaje w ich świadomości „ogródkiem Matki Boskiej” objętym Bożą ochroną, w przeciwieństwie do bardziej zsekularyzowanego i zróżnicowanego świata białoborskich grekokatolików, którzy postrzegają się jako lud bez ojczyzny, a swoje główne dziedzictwo upatrują w języku i liturgii.