Życie na granicy - transgraniczne praktyki mieszkańców polsko-niemieckiego przygranicza/pogranicza  Podzielona przyroda?

Zuzanna Głowacka

W badaniach na granicy polsko-niemieckiej interesują  mnie relacje, które budowane są wokół Odry – rzeki granicznej. Z jednej strony to przez nią przebiega nieuchwytna nieraz linia podziału dwóch państw, z drugiej jest to środowisko przyrodnicze. Co prawda Międzyodrze, czyli obszar składającu się z licznych wysp pomiędzy Odrą Wschodnią (Regalicą) a Zachodnią, będący miejscem lęgowym wielu gatunków ptaków, znajduje się po polskiej stronie granicy, jednak z punktu widzenia ekologów sposób zarządzania tym obszarem ma bezpośredni wpływ na stan flory i fauny po obu jej stronach. Wydaje się, że dla roślin i zwierząt granice polityczne nie powinny  mieć znaczenia. Czy jest tak jednak w praktyce? W jaki sposób polityczny fakt, że Odrą jest rzeką graniczna wpływa na praktyki i dyskursy związane z jej użytkowaniem i ochroną?

Odra skupia wokół siebie także różne grupy ludzkich użytkowników: polskich i niemieckich wędkarzy, rybaków, turystów, a także dyrekcje dwóch parków – Narodowego Parku Unteres Odertal z siedzibą w Schwedt i Parku Krajobrazowego Dolnej Odry z siedzibą w Szczecinie. Jak wygląda komunikacja związana ze wspólnym korzystaniem z tego terenu? Czy oba parki współpracują ze sobą, a jeśli tak, jak ta współpraca wygląda i jak jest definiowana? W jaki sposób czystość i porządek natury wyobrażają sobie gryfińscy wędkarze, a w jaki aktywiści ekologiczni?  Czy można mówić o przyrodzie ponadnarodowej? W oficjalnych materiałach Parku Narodowego Unteres Obertal cztamy, że przyroda powinna być pozostawiona samej sobie. Jakie jest zdanie na ten temat po polskiej stronie granicy? Należy pamiętać, że rejon Dolnej Odry jest krajobrazem kulturowym a samo jego istnienie związane jest z intensywną działalnością człowieka. Co ma dla lokalnych aktorów większe znaczenie: dziedzictwo kulturowe czy przyrodnicze? W jaki sposób próbują je ze soba pogodzić? Tego typu pytania zadaję sobie, kiedy prowadzę rozmowy i poznaję kolejne osoby na ścieżce swoich badań. Uczą mnie one czym jest dla nich Odra, zarówno jako środowisko przyrodnicze jak i rzeka graniczna.

Michał Urbański 2004 Międzyodrze ziemia pozyskana. Gryfiński kwartlanik historyczny 7. Skrócona wersja artykułu dostępna pod adresem:

http://www.wloczykij.com/06/index.php?plik=pokaz&pokaz_ID=10..., data dostępu 07.03.2017