Laboratorium etnograficzne: Zadunajscy przesiedleńcy w Budziaku

Prowadzący: Wojciech Lipiński
Uczestnicy grupy: Iga Cichoń, Jacek Czerwiński, Alina Kaczmarek, Urszula Kamińska, Mateusz Kłos, Błażej Kupiecki, Weronika Kupniewska (Polkowska), Andrzej Sągin, Zuzanna Więckowska
Badania w  latach: 2008-2010

Teren:

Ukraina, obwód odeski, rejon bołgradzki

Ukraiński Budziak położony jest w południowo-zachodniej części kraju. Znajduje się na zachód od ujścia Dniestru, nad Morzem Czarnym, przy granicy z Mołdawią i Rumunią. Jest regionem wieloetnicznym. Oprócz Ukraińców i Rosjan mieszkają tam Mołdawianie oraz Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy. Te trzy ostatnie grupy osiedliły się w Budziaku w efekcie masowych przesiedleń z terenu dzisiejszej Bułgarii, mających miejsce na początku XIX wieku. By dotrzeć z Bułgarii do Budziaku musieli przekroczyć Dunaj, dlatego nazywano ich dawniej zadunajskimi przesiedleńcami. Największe skupiska wychodźców z Bałkanów powstały w okolicach dzisiejszego miasteczka Bołgrad. To właśnie tam, na terenie rejonu bołgradzkiego, gdzie Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy stanowią łącznie ok. 80% mieszkańców, prowadziliśmy nasze badania.   

Badania:

Punktem wyjścia badań realizowanych w ramach grupy laboratoryjnej „Zadunajscy przesiedleńcy w Budziaku” była sytuacja zróżnicowania etnicznego wywodzących się z Bałkanów mieszkańców regionu. Chcieliśmy się dowiedzieć, jak wpływa ona na ich codzienne życie oraz jak wynikające z niej uwarunkowania kształtują tożsamość poszczególnych jednostek i grup – zarówno dominujących w ukraińskim Budziaku Bułgarów, jak też Gagauzów i nielicznych Albańczyków. Interesowały nas między innymi takie zagadnienia, jak: stosunki etniczne, pamięć przesiedlenia, lokalne działania wynikające ze statusu mniejszości narodowych.

Efekty badań

1. Zbiór tekstów: Bałkany na Ukrainie.
Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku”,
red. W. Lipiński, Wydawnictwa UW, Warszawa 2014.

Spis treści - pdf
Fragment książki:  Wprowadzenie – poznając Budziak
Mapa badań - pdf

2. Prace laboratoryjne (archiwum IEiAK UW)

1. Iga Cichoń, Geografia tożsamości. Historia, zmiany granic i etniczność w Budziaku
2. Jacek Czerwiński, A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Gagauzi nie gęsi, iż swój język mają. Język a tożsamość narodowa Gagauzów
3. Alina Kaczmarek, Albańczycy w Żowtniewoje
4. Urszula Kamińska, Związki mniejszości narodowej z zagraniczną ojczyzną. Na przykładzie Bułgarów z ukraińskiego Budziaku
5. Mateusz Kłos, O szorstkiej przyjaźni dwóch narodów. Analiza relacji bułgarsko-gagauskich w Budziaku
6. Błażej Kupiecki, Rosja – ZSRR – Ukraina. Ukrainizacja i przemiany społeczno-gospodarcze oczami mieszkańców wsi rejonu bołgradzkiego na Ukrainie
7. Weronika Kupniewska, Szkoła a tożsamość narodowa w społeczności wielokulturowej
8. Zuzanna Więckowska, Pamięć i upamiętnianie. Przesiedlenie w opowieściach Bułgarów i Gagauzów z Budziaku

Badania realizowano w ramach grantu MNiSW nr N N109 313537 „Zróżnicowanie etniczne i wyznaniowe ukraińskiego Budziaku”