Podsumowanie grup laboratoryjnych 2024
Przedstawiamy plan tegorocznych podsumowań grup laboratoryjnych, prowadzących badania w latach 2022-2024:
10:00-10:10 – powitanie
10:10-11:00 – Etnografia obszarów górskich: Tatry - grupa dr. Huberta Wiercińskiego
Istnieje bogata literatura, a także tradycja badań etnograficznych na Podhalu. W ramach tych studiów rozpoznano i szczegółowo opisano zarówno historię kultury, jak i folklor regionu. Celem przedmiotu nie jest więc ponowne odkrywanie tego, co już zostało odkryte – uczestnicy zajęć podejmą próbę przełamania tematycznego i metodologicznego paradygmatu badań prowadzonych u podnóża Tatr. Zamiast koncentrować się na lokalnej ludowości, uczestnicy zajęć zmierzą się z szeroko pojętą antropologią krajobrazu. To krajobraz gór będzie motywem przewodnim badań i dociekań teoretycznych, to góry mają stanowić wspólny mianownik studenckich projektów badawczych rozwijanych w ramach laboratorium.
Prace badawcze, stanowiące integralną część przedmiotu, mają więc podążać za wątkami związanymi z górami – studenci będą szukać gór w biografiach i praktykach ludzi (nierzadko niezwiązanych z Podhalem), dla których góry nie są obojętne. Będziemy więc śledzić ludzki ruch w górach, a także wsłuchiwać się w opowieści traktujące o Tatrach. Naszym celem badawczym będzie poznanie i zrozumienie szeroko pojętej interakcji między ludźmi i górami. Przyjrzymy się, jakie działania i praktyki rodzą się dzięki zaangażowaniu w ten specyficzny krajobraz, a także jakie tożsamości i wiedza kształtują się w górskim krajobrazie. Zmierzymy się z pojęciami takimi jak antropocen, presja, utowarowienie krajobrazu, a także zbadamy bardziej intymne relacje ludzi z górami, poszukamy sposobności, które rodzą się w takim krajobrazie i przyjrzymy się, jak te sposobności są przez ludzi zamieniane na konkretne działania. Wreszcie, zadamy pytanie o to, jak przy pomocy metod i teorii antropologicznych można badać krajobraz górski – co antropolog może tam odnaleźć?; jak ma szukać wiedzy w takim krajobrazie? jakie inne elementy i zjawiska zasługują na antropologiczną uwagę?
11:00-11:15 - przerwa
11:15-12:30 – Bagno w stolicy. Ludzkie i więcej-niż-ludzkie na Zakolu Wawerskim - grupa dr. Iwy Kołodziejskiej
Laboratorium jest miejscem, gdzie badając zachodzące na terenie Zakola Wawerskiego relacje, można w praktyce sprawdzić czym jest etnografia wielogatunkowa. Zakole Wawerskie jest zwartym kompleksem mokradłowym, miejscem unikatowym w dużym europejskim mieście. Z różnorodnych powodów jest ono ważne dla wielu ludzkich i nie-ludzkich aktorów. Wśród których są: właściciele zakolskich gruntów, co najmniej jedna rodzina bobrów, okoliczni ludzcy-mieszkańcy, deweloperzy, turzyce tworzące zakolskie turzycowiska, władze miasta, organizacje pozarządowe, wiele gatunków ptaków i komarów, naukowczynie i naukowcy, artystki zaangażowane w projekt Krytyki Politycznej i wielu, wielu innych. W grudniu 2021 zostały rozpoczęte konsultacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu, będziemy mieli możliwość obserwowania co one oznaczają dla mieszkańców Zakola (ludzkich i nie-ludzkich) i osób z nim związanych, co będzie z tych planów wynikało w dłuższej perspektywie trwania naszych badań. Jak rozumiana jest obecność, kryjącego ogromne pokłady związanego węgla i metanu, mokradła w środku miasta. W czasie laboratorium przyjrzymy się z etnograficzną wrażliwością temu co dzieje się na Zakolu Wawerskim i wokół niego.
Prowadząc badania będziemy się opierać na koncepcjach tworzonych w ramach antropologii środowiskowej, etnografii więcej-niż-ludzkiej, antropologii zaangażowanej, badań ruchów miejskich. Będziemy korzystać z praktyk wypracowywanych w projekcie zakolskim Krytyki Politycznej https://zakole.pl/pl. Będzie on dla nas zarówno tematem badania jaki i polem współpracy intelektualnej, ułatwi zwracanie się w stronę „badań z” a nie wyłącznie badań „badań nad”.
12:30-13:00 – przerwa
13:00-15:00 - Głos, brzmienie lasu, hałas. Antropologia dźwięku na pograniczu polsko-białoruskim - grupa dr. Piotra Cichockiego
Badając wschodnią część powiatu białostockiego (okolice Michałowa, Gródka i Jałówki), zajmiemy się sposobami poznawania i współtworzenia świata przez dźwięk (Steven Feld). Katastrofa, która zaszła w 2021 roku na tych terenach zwróciła nasze zainteresowanie również w kierunku głosu (lub odbierania głosu) w jego politycznym, obywatelskim i emocjonalnym aspekcie. Nasze obserwacje, słuchanie i rozmowy z mieszkańcami poświęcimy temu, w jaki sposób lokalna tożsamość, a także ludzka podmiotowość (w tym uchodźczyń i uchodźców) jest wyrażana lub niekiedy kwestionowana poprzez język, pracę, codzienne zachowania. Wszystkimi tymi praktykami zainteresujemy się przez pryzmat dźwięku.