Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie
Czy rasizm jest częścią polskości? Agnieszka Kościańska i Michał Petryk w swoim historyczno-antropologicznym śledztwie badają systemowe wymiary rasizmu przeciwko czarnym migrantom i Romom w Polsce. Sięgają po przedwojenne związki Polski z kolonializmem, opisują PRL-owską politykę wobec przybyszy z zaprzyjaźnionych afrykańskich krajów, wreszcie przedstawiają, jak rasizm i kolonializm wpłynęły na sytuację nie białych Polaków i przybyszy w III RP. Publikujemy fragment książki „Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie”, która ukazała się w Wydawnictwie Krytyki Politycznej.
Z książki:
„Czarne zagrożenie” w PRL i potem uosabiają nie tylko – jak wielu uważa – pochodzący z Indii Romowie, lecz także przybysze ze Wschodu i z Afryki. Niepokój napędzały stereotypy na temat seksualności ludów Orientu – widzianych jako niecywilizowane, zagrażające białej europejskiej przyzwoitości i kulturze. Edward Said wyobrażenia te nazwał orientalistycznymi i pokazał, że właśnie one służyły, i nadal służą, uzasadnianiu dominacji Zachodu nad resztą świata. Polska zawsze aspirowała do bycia białym Zachodem i choć w czasach komunizmu teoretycznie była antykolonialna, wciąż chętnie powtarzano orientalistyczne klisze. W rezultacie lęk przed seksualnością „Orientu” funkcjonował w okresie zimnej wojny ponad podziałami politycznymi.
Recenzja w "Książkach. Magazynie do Czytania":
Od prób zrozumienia własnej tożsamości, przez historię niewoli i kolonialne mrzonki, po nieudaną budowę socjalistycznej utopii i bagaż uprzedzeń własnych i importowanych – tak rysuje się obraz kraju, w którym zginął człowiek, a dekadę później ktoś nadal uważa, że nie ma niczego złego w używaniu słowa na „M". Lektura obowiązkowa. (fragment)
Wywiad z autorami w "Krytyce Politycznej"
Agnieszka Kościańska – profesorka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 2021–2022 Leverhulme Visiting Professor w Oxford School of Global and Area Studies; autorka m.in. książek Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej o seksualności w Polsce (2014) Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do internetu (2017).
Michał Petryk – tłumacz literatury pięknej z języka ukraińskiego, głównie prozy Serhija Żadana, oraz anglojęzycznego piśmiennictwa antropologicznego – między innym prac Judith Okely, Lili Abu-Lughod i Jamesa C. Scotta.