Rośliny lecznicze w procesie migracji. Z badań wśród imigrantów europejskich i paragwajskich w Lesie Atlantyckim w Argentynie

Pracownia Antropologii Migracji IEiAK UW serdecznie zaprasza na XXVII Seminarium Migracyjne z udziałem dr hab. Moniki Kujawskiej z IEiAK UŁ.

Data dodania: 
18-11-2021
Przydatne informacje
Miasto: 
Warszawa
Data rozpoczęcia: 
14-12-2021
Godzina: 
17:00

Rośliny lecznicze odgrywają znaczącą rolę w procesie migracji, szczególnie dla społeczności, dla których ziołolecznictwo stanowi podstawę medycyny domowej i ważną część medycyny komplementarnej. Tą tematyką zajmowałam się w trakcie badań etnograficznych i etnobotanicznych wśród imigrantów i ich potomków z Europy środkowej oraz z Paragwaju w argentyńskiej prowincji Misiones w latach 2007-2019. Społeczności te współzamieszkują Las Atlantycki w Misiones lecz posiadają odmienną historię zasiedlania tego regionu. Migrujący do Misiones Europejczycy doświadczyli radykalnej zmiany klimatu i środowiska. Wschodni Paragwaj i Misiones w Argentynie należą do tego samego ekoregionu Lasu Atlantyckiego Górnej Parany. Historia Misiones do XIX wieku połączona jest silniej z Paragwajem niż Argentyną. W okresie kolonialnym ludność tubylcza i metyska swobodnie poruszała się w tym obszarze. Dziś granica między Argentyna i Paragwajem na rzece Paranie nie stanowi zapory ekologicznej i kulturowej, jedynie polityczną. Ruch migracyjny z Europy do Misiones zakończył się przed wybuchem II Wojny Światowej, zaś liczba migrantów z Paragwaju w Misiones stale rośnie. W kontekście ziołolecznictwa, podstawy ontologiczne (wyrażone w naturalizmie) i etiologie Europejczyków oraz metysów paragwajskich były na tyle bliskie, iż wymiana (bądź zawłaszczanie) roślin i wiedzy na ich temat były możliwe. W procesie migracji ważną rolę odegrały ogrody przydomowe, gdzie ujawniły się elementy bio-dziedzictwa kulturowego badanych społeczności. Podczas wykładu pragnę skupić się na praktykach i procesach poznawczych, w ramach których imigranci z Europy środkowej oraz ich potomkowie odtwarzali wiedzę ziołoleczniczą z krajów pochodzenia i zdobywali/wytarzali nową wiedzę w tym zakresie. Ponadto, pragnę zwrócić uwagę na znaczenie ludności metyskiej pochodzenia paragwajskiego i ich rolę w zaznajamianiu osadników z Europy z rodzimymi roślinami lasu subtropikalnego, jak również pośrednio z dziedzictwem Indian Guaraní oraz dziedzictwem kolonialnym, szczególnie Jezuitów, w zakresie roślin leczniczych.

Biogram:

Dr hab. Monika Kujawska pracuje jako adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego. Głównymi obszarami jej zainteresowań są etnobotanika, antropologia środowiskowa i antropologia medyczna. Od 2007 r. prowadzi badania w prowincji Misiones w Argentynie wśród imigrantów i potomków Europejczyków (m.in. Polaków, Niemców, Szwajcarów), jak również wśród imigrantów z Paragwaju. Od 2016 r. prowadzi też badania wśród Ashaninków, rdzennej ludności Amazonii peruwiańskiej. Badania te skupiają się na relacjach między ludźmi i roślinami, w szczególności dotyczą  znaczenia ziołolecznictwa w procesie migracji i w obrębie medycyny komplementarnej, znajomości i używania dzikorosnących roślin jadalnych, relacji między leczeniem a żywieniem. Monika Kujawska wraz z Łukaszem Łuczajem, Joanną Sosnowską i Piotrem Klepackim opracowali archiwalne materiały pochodzące ze zbioru prof. Adama Fischera w PTL, czego rezultatem było wydanie tomu „Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych. Słownik Adama Fischera”. Wszystkie te projekty finansowane były przez NCN.

Link do strony IEIAK UŁ: https://etnologia.uni.lodz.pl/pracownicy/dr-hab-monika-kujawska/
Link do RG: https://www.researchgate.net/profile/Monika-Kujawska
Link do Academia edu: https://unilodz.academia.edu/MonikaKujawska 

Polecana literatura:

Kujawska M., Schmeda-Hirschmann G. 2022. The use of medicinal plants by Paraguayan migrants in the Atlantic Forest of Misiones, Argentina, is based on Guaraní tradition, colonial and current plant knowledge, Journal of Ethnopharmacology, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S037887412...

Voeks, R. A. 2016. Diaspora ethnobiology. In: Introduction to Ethnobiology. U. Albuquerque and R. Alves (eds), Springer, pp. 39-45.