Centrum Badań Antropologicznych nad Prawosławiem(CBAnP)

Aktywne wypracowywanie nowego warsztatu na seminariach naukowych zespołu. Spis wybranych seminariów:

1.

Seminarium: 17.10.2012

Antropologia prawosławia – nowa subdyscyplina antropologii religii?
Dyskusja na podstawie tekstu Introduction: The Other Christianity [w:] „Eastern Christians in Anthropological Perspective”?” red. Chris Hann i Herman Goltz (2010), Berkeley: University of California Press .

2.

Seminarium: 31.10.2012

Antropologia religii wobec chrześcijaństwa
Spotkanie poświęcone dyskusji nad związkami między antropologią religii a chrześcijaństwem, różnymi jego odłamami. Interesować nas będzie czy teorie antropologii religii inspirowane są teologią chrześcijańską (a jeśli tak, to jaką?), czy też antropologia jako dyscyplina wiedzy jest z chrześcijaństwem niekompatybilna i jaki to może mieć wpływ na badania prowadzone w prawosławnych społecznościach (wybór tematu, sposób pozyskiwania i interpretacji danych terenowych itp.).
Dyskusja w oparciu o tekst Fenelli Canell, oraz Joela Robbinsa

3.

Seminarium: 28.11.2012

Antropologia sekularyzmu
Dyskusja nad kolejnym artykulem autorstwa Fennelli Cannell (Cannell, 2010, „The Anthropology of Secularism, „Annual Review of Anthropology, 39: 85-100). Tym razem, nieco tytułem wstepu do planowanych w przyszłości rozważań nad miejscem religii w „erze postsekularnej”, chcemy sprowokowac dyskuje nad „przedstawieniami” sekularyzmu, rozumianego jako zjawisko/kondycja społeczne(a) i jako kategoria analityczna.
Goście: slawistka i teolożka Ewelina Drzewiecka, slawistka Anna Rusewa,

4.

Seminarium: 18.12.2012

Kryptoteologiczne momenty w antropologicznych teoriach religii
Dysusja wokół tekstu Talala Asada The Construction of Religion as an Anthropological Category, [w:] Genealogies of Religion. Discipline and Reasons of Power in Christianity and Islam, Baltimore & London 1993. Lekturę tekstu pragniemy traktować jako punkt wyjścia do dyskusji na następujące tematy: w jaki sposób antropologiczne teorie odnoszące się do religii są uwikłane w zachodnią teologię? Z czego to wynika? Jakie problemy teoretyczne i epistemologiczne  może to powodować w przypadku badań prowadzonych wśród wyznawców prawosławia? Czy pojawiły się jakieś propozycje ich rozwiązania?

5.

Seminarium: 16.01.2013

Teorie antropologiczne wobec życia religijno-społecznego wyznawców prawosławia w społecznościach lokalnych Europy wschodniej i południowo-wschodniej. Sminarium IEiAK UW i CBAnP. Wykład dr Magdaleny Lubańskiej i mgr Agaty Ładykowskiej

Program seminarium

6.

Seminarium: 30.01.2013

Kategoria ucieleśniania/embodiment i jej zastosowania antropologiczne: cz.1
Dyskusja wokół artykułu Thomasa Csordasa "Embodiment as  a  Paradigm for Anthropology", w trakcie której zastanowimy się:
- Co perspektywa fenomenologiczna w ujęciu Thomasa Csordasa wnosi do teorii antropologii religii?  Jakie ograniczenia nakłada na badaczy?
- Jak Csordas postrzega rolę ciała i tego co przedobiektywne w procesie tworzenia kulturowych obiektywizacji?
- Czy "paradygmat ucieleśnienia" w istotny sposób poszerza perspektywę epistemologiczną antropologów społecznych tzn. czy rzeczywiście wykracza poza ograniczające poznawczo zachodniocentryczne i dualistyczne konceptualizacje przedmiotu badań (percepcja oparta na podziałach umysł/ciało, podmiot/przedmiot)?
- Jak można wykorzystać paradygmat ucieleśnienia w badaniach nad uzdrowieniami religijnymi w prawosławnych społecznościach lokalnych?Jakie trudności metodologiczne wiążą się z wykorzystaniu tego paradygmatu do analizy materiałów terenowych i w jaki sposób należy je pozyskiwać, by spełnić zalecenie Csordasa, iż winniśmy zaczynać od analizy samego aktu percepcji, a nie jej przedmiotu?

7.

Seminarium: 15.04.2013

Kategoria ucieleśniania/embodiment i jej zastosowania antropologiczne: cz.2
Naszym Gościem był dr Tomasz Rakowski, znawca fenomenologii Thomasa Csordasa, antropolog ciała i medycyny, autor książki “Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka  zdegradowanego” (Gdańsk 2009) oraz licznych artykułów naukowych.
W oparciu o dwa rozdziały z książki Csordasa “Body/Meaning/Healing” prowadziliśmy dyskusję na następujące tematy:
- Co perspektywa fenomenologiczna w ujęciu Thomasa Csordasa wnosi do teorii antropologii religii?  Jakie ograniczenia nakłada na badaczy?
- Jak Csordas postrzega rolę ciała i tego co przedobiektywne w procesie tworzenia kulturowych obiektywizacji?
- Czy "paradygmat ucieleśnienia" w istotny sposób poszerza perspektywę epistemologiczną antropologów społecznych tzn. czy rzeczywiście wykracza poza ograniczające poznawczo zachodniocentryczne i dualistyczne konceptualizacje przedmiotu badań (percepcja oparta na podziałach umysł/ciało, podmiot/przedmiot)?
- Jak można wykorzystać paradygmat ucieleśnienia w badaniach nad uzdrowieniami religijnymi w prawosławnych społecznościach lokalnych? Jakie trudności metodologiczne wiążą się z wykorzystaniu tego paradygmatu do analizy materiałów terenowych i w jaki sposób należy je pozyskiwać, by spełnić zalecenie Csordasa, iż winniśmy zaczynać od analizy samego aktu percepcji, a nie jej przedmiotu?

8.

Seminarium: 06.05.2013

Dyskusja wokół artykułu Vlada Naumescu Learning the Science of Feeeling: Religious Training in Eastern Christian Monasticism, “Ethnos: Journal of Anthropology” 77:2, 227-251 (w załączeniu). Dyskusja dotyczyła roli i miejsca hezychazmu w prawosławnych imaginariach religijnych.

9.

Seminarium: 22.05.2013

Konsultowanie projektów badawczych członkiń zespołu z Profesorem Michaelem Hetzfeldem z Uniwesytetu Harvarda (wewnętrzne seminarium zespołu)

10.

 Seminarium: 27.06.2013

Dyskusja w oparciu o artykuł Webbe’a Keane’a, Semiotics and the social analysis of material things, “Language and Communication” 23 (2003), 409-425. Artykuł dostępny jest na stronie http://sitemaker.umich.edu/webbkeane/files/semiotics_and_the......
Inspirując się artykułem Keane’a, podjęliśmy rozważania na temat specyfiki i ukrytych założeń epistemologicznych zachodniocentrycznych teorii naukowych, dotyczących relacji między znakami a rzeczami. Za Webbem Keanem proponujemy postrzegać te teorie jako  „semiotyczne ideologie”, gdyż o tym, co w ogóle uznawane jest przez językoznawców i badaczy społecznych za znak decyduje „sposób jego przed-obiektywizowania” (a mode of proto-objectivisation) zależny od konkretnych warunków społecznych i historycznych. Keane analizuje ten problem, snując rozważania o założeniach epistemologicznych semiotyki Ferdinanda de Saussure’a i Charlesa Sandersa Peirce’a (interesuje go zwłaszcza kategoria ikoniczności i indeksykalności). Zarazem wskazuje na dominację dychotomicznego, postkartezjańskiego sposobu obiektywizowania relacji między znakami a rzeczami w naukach społecznych i zwraca uwagę na konieczność uwzględnienie alternatywnych sposobów obiektywizowania materialnych przedmiotów, które będą wykraczać poza ujęcia dychotomiczne.
Czy jest to możliwe? Jakie próby w tym zakresie do tej pory były i są przez antropologów podejmowane?  Czy są to próby udane? Czy dla wypracowania nowych „semiotycznych ideologii” można wykorzystać kategorie i koncepcje teologiczne (np. prawosławną teologię ikony)?

11.

Seminarium: 05.06.2013

Gościnny wykład dr hab. Miry Markowej z Katedry Etnologii Uniwersytetu im. Św. Klimenta Ochrydzkiego w pt. “The Holy Virgin’s cult in Bulgaria – Orthodox dogma and traditional practices”

12.

Seminarium: 21.10.2013

Seminarium poświęcone dyskusji wokół fragmentu książki Webbe’a Keane’a, Christian Moderns. Freedom & Fetish in the Mission Encounter, 2007, Berkeley, Los Angeles: University of California Press

13.

Seminarium 04.11.2013

Seminarium poświęcone dyskusji wokół  fragmentów książki Galiny Lindquist (2006), Conjuring Hope. Magic and Healing in Contemporary Russia, New York, Oxford: Berghahn Books

14.

Seminarium: 25.11.2013

Seminarium z udziałem Gości: dr Zuzanny Bogumił oraz dr Marty Łukaszewicz poświęcone prezentacji realizowanego przez nie projektu NCN „Nowo męczeństwo – prawosławna interpretacja doświadczenia represji sowieckich” (6960/B/H03/2011/40).

15.

Seminarium: 09.12.2013

Seminarium z udziałem Gościa Profesora Georgiego Minczewa, kierownika Katedry Slawistyki Południowej Uniwersytetu Łódzkiego (http://www.slavica.uni.lodz.pl/index.php/kierownik-katedry). Seminarium poświęcone dyskusji wokół kategorii „chrześcijaństwa ludowego” i „folkloru”, często stosowanych przez bułgarskich etnologów, choć nie mniej problematycznych niż w przypadku polskiej etnologii pojęcia „religijności ludowej” czy „religijności typu ludowego”.  Punktem wyjścia do dyskusji był rozdział z książki Profesora Georgiego Minczewa „Święta księga. Ikona. Obrzęd” (Łodź 2003) zatytułowany „Chrześcijaństwo ludowe jako fenomen pogranicza kultury oficjalnej i nieoficjalnej”s.11-18.

16.

Seminarium: 07.01.2014

seminarium z udziałem Gościa Doktor Aleksander Sulikowskiej, adiunkta w Zakładzie Teorii Sztuki Instytutu Historii Sztuki UW. Seminarium składało się z dwóch część: I. część poświęcona będzie prezentacji najnowszej książki Aleksandry Sulikowskiej pt. „Ciała, groby i ikony. Kult świętych w ruskiej tradycji literackiej i ikonograficznej” (Warszawa 2013); część II osnuta była wokół interdyscyplinarnej dyskusji na temat kategorii cudu i łaski w kontekście problematyki uzdrowień religijnych w wybranych współczesnych prawosławnych społecznościach religijnych, z odniesieniami do źródeł literackich i ikonograficznych. Temat ten posłużył także za punkt wyjścia do refleksji na temat problematyczności rozróżniania magii i religii w teoriach antropologicznych.

17.

Seminarium: 20.01.2014

Naszym Gościem była dr Ewa Kocój, antropolożka religii, badaczka życia religijnego prawosławnych społeczności w Rumunii. Seminarium służyło prezentacji jej najnowszej książki pt. „Pamięć starych wieków. Symbolika czasu w rumuńskim kalendarzu prawosławnym” (2013, http://www.wuj.pl/page,produkt,prodid,2165,strona,Pamiec_sta...,...). W oparciu o „Wstęp”(s. 1-30) i 4. rozdział książki pt. „Cykl tygodniowy” (s. 231-265), na seminarium  kontynuowana była dyskusja, dotyczącej kategorii „religijności ludowej” i powodów jej odrzucenia lub używania przez antropologów religii w Polsce.

18.

Seminarium 03.03.2014

Naszym Gościem była slawistka Anna Rusew, doktorantka w ISZiP UW. Spotkanie poświęcone będzie problematyce przygotowywanej przez nią rozprawy doktorskiej pt. “Църковен вестник. Dwadzieścia pięć lat lojalności wobec władzy carskiej".
lektura –  pierwszy rozdziału książki E.H. Kantorowicza  (2007), "Dwa ciała króla” Warszawa: PWN. Jako lekturę dodatkową polecamy tekst Kirsten Ghodsee (2009), Symphonic Secularism: Easter Orthodoxy, Ethnic Identity and Religious Freedoms in Contemporary Bulgaria, „Anthropology of East Europe Review” 27:2,s.227-52 (http://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/article/v...)

19.

Seminarium: 03.10.2014

Naszym Gościem była dr Elżbieta Przybył z Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Seminarium będzie składało się z dwóch części: krótkiego wykładu pt. “Pomiędzy Stwórcą a stworzeniem – Boże energie w teologii Kościoła prawosławnego” oraz kierowanej przez naszego Gościa dyskusji.
Punktem wyjścia do dyskusji był fragment tekstu Grzegorza Palamasa, Obrona szczegółowa, tłum. Iwona Zogas-Osadnik, przypisy i redakcja Teresa Obolevitch, w: red. Liljanna Kiejzik, Palamas, Bułgakow, Łosiew, Rozważania o religii, imieniu Bożym, tragedii filozofii, wojnie i prawach człowieka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010, s. 129-163.