Związek Karty Polaka z wyznaniem oraz jej wpływ na tożsamość posiadaczy i relacje społeczne
Katarzyna Kaczmarska
Badałam (1) wpływ uzyskania Karty Polaka na tożsamość mieszkańców Murafy. Moje badania były transgraniczne: złożyły się na nie nie tylko wyjazdy terenowe do Murafy, ale także przeprowadzone w Warszawie rozmowy z młodymi murachowianami posiadającymi Karty Polaka i studiującymi w Warszawie. Zauważyłam, że wśród katolickich mieszkańców Murafy i Klekotyny można wyróżnić trzy ogólne postawy reprezentowane wobec Karty Polaka, ściśle skorelowane z wiekiem i stanem społecznym. Z rozmów przeze mnie przeprowadzonych wynika, że dla osób ze starszego pokolenia, urodzonych w czasach Związku Radzieckiego i mających ponad 60 lat, posiadanie Karty Polaka nie ma znaczenia i nie wiąże się z indywidualną identyfikacją narodową. Uzyskanie Karty Polaka ma natomiast duże znaczenie ekonomiczne dla przedstawicieli średniego pokolenia – osób urodzonych w ZSRR, mających 25-60 lat, będących w wieku produkcyjnym. Dzięki niej uzyskują bezpłatną roczną wizę do Polski i znajdują okresowe zatrudnienie (tzw. zarobitki) w Polsce przy sezonowych pracach, zazwyczaj na okres 1–2 miesięcy. Mimo, że traktują Kartę Polaka w sposób bardzo pragmatyczny, to w wielu przypadkach jej wyrobienie przyczyniło się do ich wewnętrznych refleksji na temat swojego pochodzenia i tożsamości narodowej. Posiadanie Karty Polaka ma także bardzo duże znaczenie praktyczne dla przedstawicieli młodego pokolenia murachowian, urodzonych w latach 90. XX w. Dzięki niej mogą bezpłatnie studiować w Polsce i otrzymywać stypendia. Chęć podjęcia studiów w Polsce była dla nich motywacją do nauki języka polskiego i wyrobienia Karty Polaka. Wartością, do której odwoływali się niemal wszyscy moi rozmówcy bez względu na wiek, jest wiara katolicka i przynależność do wspólnoty Kościoła.
Jestem studentką w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej. W obszarze moich zainteresowań znajduje się antropologia polityczna oraz rejon Kaukazu i Iran.
(1) Badania realizowane z grantu Narodowego Centrum Nauki “Kultura religijna wobec zmian społecznych. Studium porównawcze społeczności lokalnych (Polska – Ukraina)” (Nr projektu 2011/03/B/HS3/00341) pod kierunkiem prof. dr hab. Magdaleny Zowczak.
