"Szlachetny materiał" jako materialno-fantastyczny budulec nowoczesności i państwa w amazońskim mieście (Requena, Peru)

Projekt badawczy sytuuje się na przecięciu lokalnych koncepcji materialności, nowoczesności i państwa oraz amazońskiej etnografii, a koncentruje się budulcu określanym jako „materiał szlachetny”. Miejscem badań jest małe miasto (32-36 tys. mieszkańców) nad rzeką Ukajali we wschodnim Peru. Jako miasteczko amazońskie, Requena od początków swojego istnienia walczy o istnienie z pleniącą się roślinnością, ukształtowaniem terenu, wylewającą rzeką, ulewnymi deszczami, pasożytami. Te warunki utrudniają ciągle osiągnięcie ideałów „nowoczesności” (modernidad), „rozwoju” (desarrollo) oraz pełnego uczestnictwa w życiu państwa. Między innymi dlatego, dla mieszkańców Requeny, cement, cegły i blacha są trwałym, prestiżowym materiałem budowlanym, określanym jako „materiał szlachetny”. Razem z infrastrukturą ucieleśniają nowoczesność i państwo, ale jednocześnie w równym stopniu odpowiadają na ideały społeczne tubylczych Amazończyków. W lokalnym rozumieniu, Requena na drodze do rozwoju zmaga się również z tym, co lokalnie określa się terminem„mentalność” (mentalidad), którego konotacje wskazują na pochodzenie ruralne bądź „tubylcze.” „Tubylczość” ma tu znaczenie względne, ponieważ uznaje się, że przeważająca większość mieszkańców miasta może prześledzić swoje pochodzenie do grup tubylczych. Mieszkańcy Prowincji, której Requena jest stolicą, opisują relację wiosek do Requeny jako schody lub szczeble, które sukcesywnie zajmują kolejni ludzie podążający w stronę rozwoju lub „szlachetności”. W rzeczywistości, historycznie, miasteczko przechodziło gwałtowne fazy rozrostu od założenia na początku 20 wieku. Przybyszami byli i są dalej głównie mieszkańcy okolicznych wiosek. Wywodzą się z ruralnej populacji akulturowanej ludności tubylczo-amazońskiej (Cocama, Capanahua, etc.), tzw. metysów, którzy stanowią najliczniejszą, choć dotąd najmniej rozpoznaną część populacji dzisiejszej Amazonii.

Dziesięć miesięcy etnograficznych badań terenowych pozwoli mi odpowiedzieć, czym są lokalne wyobrażenia i pragnienia pokładane w ideach postępu i państwa. Jaki jest udział tubylczego, amazońskiego podłoża kulturowo-społecznego w kreowaniu i rozpowszechnianiu ideologii nowoczesności i państwa?

Prześledzenie tego konkretnego przypadku konstruowania nowoczesności i państwa służy nie tylko zebraniu egzotycznych z europejskiej perspektywy danych etnograficznych na temat społeczeństwa metyskiego. Nawiązując do współczesnej refleksji antropologicznej, badania mają na celu etnograficznie osadzoną decentralizację idei nowoczesności i państwa. Są propozycją prześledzenia sposobów, w jaki tworzą się one poza tym, co uważa się za centra, w oparciu o „puste” kategorie, lub fantazmaty, które wypełniają się lokalnym znaczeniem i pragnieniami.